Literaire groupies in Devon

Als literaire toerist ga je soms over je eigen grenzen heen. Dat bedenk ik terwijl ik vanachter een grafzerk in de glooiende tuin van Court Green gluur. "Mooi huis", fluistert mijn vriendin. "Ik zou hier ook voor altijd blijven wonen als ik de kans kreeg."

We hóeven onze stemmen niet te dempen want er is niemand in de tuin. Sowieso is het hier uitgestorven. We staan op het kerkhof naast de St Stephens Church in North Tawton, een dorpje in Devon in Zuid-Engeland. We gluren over een muur van aan elkaar gemetselde grafzerken met prikkeldraad er bovenop in de aangrenzende tuin: een groot gazon en een pergola aan de achterkant van een cottage, of nou ja cottage, meer landhuis. Hier schreef de Amerikaanse dichteres Sylvia Plath in de herfst van 1962 haar beroemdste gedichten; de bundel 'Ariel'. 's Ochtends om vier uur, terwijl haar twee kleine kinderen nog sliepen, stond ze op en schoof ze achter haar bureau, deken om de schouders. Iedere ochtend één gedicht. Ze wist dat ze goed waren. Ik ben een genie, schreef ze aan haar moeder. 'These poems will make my name'. Een paar maanden later verhuisde ze met haar kinderen naar Londen, waar ze begin februari 1963 de hand aan zichzelf sloeg, in de koudste winter sinds jaren.

Het huis oogt potdicht nu, maar we weten dat Carol Hughes, de tweede vrouw van Ted Hughes, Sylvia Plaths ex-man - volgt u het nog?- er nog steeds woont. Carol Hughes groeide op in North Tawton. Ze leerde er eind jaren zestig dichter Ted Hughes kennen die er na Sylvia's dood weer was gaan wonen met hun twee kinderen. Hughes stierf in 1998, kort na de publicatie van zijn geroemde dichtbundel over Sylvia Plath: 'Birthday Letters'. Als er iemand - om met wijlen prinses Diana te spreken - drie mensen in haar huwelijk had, dan is het Carol Hughes.

"She doesn't connect with that", waarschuwde de barman in de Oxenham Arms pub in het naburige dorp South Zeal, toen we hem de avond ervoor vertelden dat we bij Court Green een kijkje wilden nemen. Zijn vrouw had een bloemenzaak en hij had wel eens bloemen bezorgd bij Carol. Mrs. Hughes deed de deur wel open maar slechts op een kier en ze keek alsof ze in haar andere hand achter de deur een jachtgeweer verborgen hield, vertelde de barman.

Maar we zijn hier niet voor Carol, we zijn hier voor Sylvia, onze oude liefde, van toen we nog jong waren, en veel in het zwart gekleed. We wilden the wall of old corpses zien, waar we nu achter staan, en de yew tree uit 'The Moon and the Yew Tree'. 'Fumey, spiritous mists inhabit this place', dichtte Plath over het kerkhof dat grenst aan haar achtertuin. 'The yew tree points up. It has a Gothic shape/ The eyes lift after it and find the moon.' Hij staat er nog steeds die taxusboom, groot op het kleine kerkhof met maar enkele tientallen grafstenen. In de straat zoeken we wel vergeefs naar de in Plaths dagboek beschreven victory garden - vol chrysanten en dahlia's - van Mrs. H., de chique buurvrouw die in India heeft gewoond.

Je kunt overigens niet zeggen dat Plath reclame maakte voor North Tawton. In het gedicht 'The Bee Meeting' beschrijft ze een bijeenkomst van imkers uit het dorp als een unheimisch initiatieritueel:

The rector, the midwife, the sexton, the agent for bees/ In my sleevely summery dress I have no protection/ And they are all gloved and covered, why did nobody tell me?

Je ziet de enge maskers voor je, en daar tegenover de Amerikaanse, kwetsbaar in haar zomerjurk. In het gedicht over de taxus laat de maan uilen en vleermuizen los. Elders dicht ze over papavers als 'hellevlammetjes', een meidoorn die 'ziekelijk geurt'.

Toch lukt het niet zo goed om op deze grijze maar rustige dag in dit wat armoedige maar vredige dorp die demonen, maskers en kwalijke geuren weer op te roepen. We zijn er pas een dag, maar we zijn nu al aardig dol op Devon: vriendelijke mensen, heerlijk stille landweggetjes, carrot cake en vruchtensap te koop in gammele bermkastjes. North Tawton ligt zo'n 10 kilometer boven het ruige Dartmoor, Daphne du Mauriers Jamaica Inn schijnt ook in de buurt te liggen. Maar het landschap hier oogt lieflijk en veilig, hoge heggen waar vogeltjes in en uit vliegen, glooiende groene heuvels.

"Dit is een land van boeren, paarden en oude mensen", vertelt barman John in South Zeal. We lopen van North Tawton terug naar South Zeal en gaan de volgende dag door naar Widecombe in the Moor. Onderweg zien we koekoeksbloemen, vlier, meidoorn, zuring. In Chagford zien we door de open deuren van een buurthuis zo'n typische Mr. Bean community-setting: tafels langs de muren met zelfgebakken taarten, daar tussendoor de koutende dorpelingen, de opbrengst van de fair gaat naar de kerk. In South Zeal waar we overnachten in de Oxenham Arms pub - waar Charles Dickens schreef aan 'The Pickwick Papers' - staat midden in het dorp het prachtige St Mary's kerkje dat sinds de nieuwe knappe dominee ('the gorgeous vicar') zondags weer helemaal vol zit, vertelt de eigenaresse van de pub lachend.

Misschien dat je voor de keerzijde van dit landschap jong moet zijn, opgesloten met twee kleine kinderen, in een veel te koude winter, ver voor internet. Het landschap in Devon heeft iets heel puurs, helemaal niet sinister, zo ontroerend open. Iedere avond lees ik op bed weer een depressief gedicht van Plath voor, maar vergeefs.

In de tearoom aan de hoofdstraat in North Tawton heeft het meisje achter de balie van Kirsty's Kitchen nog nooit van Sylvia Plath gehoord. Ze dient drie heerlijk dikke tonijnsandwiches op. Als we op het terras zitten voor de tearoom, zien we aan de overkant van de straat een bejaarde vrouw uit haar huis komen. Ze wandelt wat aarzelend en krakkemikkig naar de kruidenier twee deuren verder. Een buurvrouw passeert. "Going up hill, today, dear?", zegt ze.

Onze oude dag in Devon, fantaseren we bij het makelaarskantoortje in Chagford dat drie vermolmde huisjes naast elkaar aanbiedt. Het moet te doen zijn.

undefined

Literaire hotspots

Engeland is een paradijs voor literatuurliefhebbers, rijk aan kleine musea, meestal geboortehuizen, waar het werk van overleden Engelse schrijvers wordt geëerd, zoals bijvoorbeeld de pastorie van de Brontës in Haworth, Yorkshire, en Monk's House van Virginia en Leonard Woolf in Lewis, Sussex. Enthousiaste vrijwilligers dienen alle ins en outs over het leven van de schrijvers smakelijk voor je op. De schrijfsters maakten zelf ook de nodige literaire pelgrimstochten. Sylvia Plath schreef twee gedichten na een bezoek aan Haworth: 'Wuthering Heights' en 'Two Views of Withens'. Viriginia Woolf wijdde een mooi artikel aan het fenomeen van de literaire pelgrimage naar aanleiding van haar bezoek aan de pastorie. In 'Haworth 1904' vertelt ze over haar ontroering bij het zien van het krukje dat Emily Brontë meesjouwde over de moors, en de kleine stoffen schoenen van Charlotte die de schrijfster ineens levend voor haar maken.

Sylvia Plath schreef haar belangrijkste werk in Engeland, trouwde met een Engelse dichter en ze is begraven in Yorkshire, maar een Amerikaanse is ze gebleven. Een museum heeft ze in Engeland dus ook niet gekregen. Voor de officiële memorabilia rond haar werk moet je in Amerika zijn. In de Nelson Library op Smith College in Northampton, Massachusetts wordt het grootste deel van haar archief bewaard. Op Youtube vind je een mooie aflevering van het boekenprogramma van wijlen Boudewijn Büch die in Amerika de bibliotheek bezoekt en door de suburb wandelt waar ze opgroeide en zich verdiept in de bijenstudie van Otto Plath, Sylvia Plaths vroeg gestorven vader.

Van links naar rechts: Portret Sylvia Plath (HH), omslag van de dichtbundel 'Ariel' (1965), twee jaar na haar dood gepubliceerd. De glooiende tuin van Court Green, het huis waar Sylvia Plath woonde, en St Stephens Church in North Tawton.

undefined