Licht deinen op Rudi Carrell

Intrigerend en toch ook wat onbehaaglijk is het omslag van de nieuwe bundel van Elmar Kuiper. Daarop is een echo van een ongeboren kind te zien, waaroverheen gedrukt het skelet van een vogel. Het zijn uitersten, een beginnend en een geëindigd leven, een mensje in de veiligheid van een beperkte ruimte en de vogel waarvoor grenzen niet bestaan.

Het beeld vat de titel, 'Ruimtedier', treffend samen. Vijf afdelingen telt de tweede Nederlandstalige bundel van de Fries Kuiper. En die doorlopen zo'n beetje de stadia van een mensenleven: van geboorte ('Om ergens uit te komen'), tot een ontwikkelde persoonlijkheid of identiteit ('Dat hij iemand is'), tot boven dat leven willen uitstijgen in 'Zolang de droom duurt'. En daartussen bewegen zich personen en personages, zoekend naar hun plaats in de wereld, in het universum. "Een man ligt op zijn rug in het gras en wil / de wereld in één zin samenvatten, maar kan / niet uit de wirwar van zijn gedachten komen."

Kuiper, die voor zijn debuut 'Hechtzwaluwen' in 2010 een nominatie voor de C. Buddingh'-prijs in de wacht sleepte, paart grote vragen aan aangenaam schmierende vergelijkingen. Gedachten over richting geven aan een leven - 'De mens graaft pretentieuze gangenstelsels' - of over afscheid en vertrek, laat hij even vloeiend als onverwacht uitkomen bij een schlager van Carrell. Contemplatievere momenten wisselt hij af met plattere scènes, maar over de mens zelf klinkt een weinig optimistisch geluid. Al in het openingsgedicht zit eerste mens Adam niet langer in een Hof van Eden, maar in een 'zweethut', en hij heeft 'niets menselijks meer'.

En ontmenselijkte figuren zijn er meer in 'Ruimtedier', de oude badmeester bijvoorbeeld, die zich op het internet opgeilt aan 'jongens met sixpackjes'. Of het trio Hitler, Stalin, Mussolini, 'foute leiders', die 'de blits maakten / met hun lebensraum', mannen tegen wie maar weinig werd ondernomen: Niemand riep: foei heren / of iets in die geest.

Kuiper toont niet alleen hoe de mens zich in de ruimte beweegt, maar ook hoe 'hele universa' in de geest verdwijnen en verschijnen. Complottheorieën, of meer of minder gestoorde waanideeën als waar 'de man op de gesloten afdeling' aan lijdt, die zijn verpleger voor de Messias houdt - de hele bundel is doortrokken van een bijbelse metaforiek

Je kunt Kuipers associatieve werk vol haakse bochten alleen al lezen om hilarische spektakelstukken als 'The Passion' oproepende regels als: 'Spijtig. De autocue van Johannes de Doper loopt vast.' Of scherpe observaties als deze: 'De cameraman / draait een shagje. Spoeling vloeit uit de lokken.'

Maar uiteindelijk is Ruimtedier een veelomvattende, hecht gecomponeerde bundel over het leven als 'dronkenmansrit', met de dichter als profeet, in een 'kanariegeel pak'.

Elmar Kuiper: Ruimtedier

Atlas Contact; 64 blz. euro 19,99

undefined