Levenslang raakt uit de gratie

„De explosieve stijging van levenslange straffen die we sinds 2004 zagen, lijkt ten einde”, zegt Anker. Vorig jaar werd slechts twee keer levenslang opgelegd; dit jaar tot nu toe één keer. Veel minder dan in de jaren 2004-2007. Anker: „In die periode was het minstens vijf keer per jaar raak. Daarvoor vrijwel nooit.”

De Leeuwarder strafpleiter ziet nog een markante ontwikkeling: dit jaar is al drie keer in hoger beroep een levenslange gevangenisstraf ongedaan gemaakt.

Dat rechters tegenwoordig minder snel voor levenslang kiezen, heeft volgens Anker te maken met een wetswijziging uit 2006. Sindsdien is de maximale tijdelijke straf verhoogd van 20 naar 30 jaar. De nieuwe wet moest het grote gat tussen 20 jaar en levenslang dichten. Dat gat was des te groter aangezien veroordeelden in Nederland in de regel na twee derde van hun straf (voorwaardelijk) vrijkomen. Twintig jaar betekent in de praktijk dus 13,4 jaar.

De nieuwe wet voorziet duidelijk in een behoefte. Rechters leggen bij ernstige misdrijven nu eerder 25 of 30 jaar op, in plaats van levenslang. Bijvoorbeeld bij de moordenaar van Suzanne Wisman, het 12-jarige meisje dat in 2006 werd verkracht en vermoord bij Tweede Exlöermond. „De dader was vóór de wetswijziging van 2006 een geheide kandidaat voor levenslang geweest, want 20 jaar (effectief 13,4) was niet voldoende”, zegt Anker. „Maar nu kreeg hij 30 jaar en tbs.”

Dat de dader inderdaad ’een geheide kandidaat voor levenslang’ was, blijkt wel uit de uitspraak van het hof: „De door verdachte begane misdrijven zijn zo gruwelijk en weerzinwekkend dat de gedachte aan een levenslange gevangenisstraf boven is gekomen.” Anker komt deze overweging vaker tegen in vonnissen, sinds de nieuwe wet er is.

De strafpleiter bekommert zich, samen met zijn boer Hans, al sinds 1984 om levenslang gestraften. Anker vindt levenslang in Nederland inhumaan, omdat de veroordeelde geen enkel reëel perspectief op vrijlating heeft.