Leve het gescheiden toilet

Weg dus met lokalen, cafés of clubs waar alleen mannen toegang toe hebben. Heel veel zijn er niet meer van, want al bijna een halve eeuw verkeren dergelijke mannenreservaten in zwaar weer. Dat geldt veel minder voor specifiek vrouwelijke ruimten, maar ook die leken me tegenover het gelijkheidsbeginsel moeilijk te verdedigen. Eén uitzondering wilde ik wel maken. Gescheiden toiletten. Nodig zijn ze niet, maar laten we ter wille van het vrouwelijk privilege de zaak niet op de spits drijven.

Niet lang daarna werd ik door de geschiedenis ingehaald. Al zo'n drie jaar geleden zag ik op een universiteit op toiletdeuren het mannetjes- of vrouwtjesicoon overgeplakt met een geslachtsneutraal teken. Sinds een paar maanden weet ik wat erachter steekt. Dat was niet mijn eigen, ongetwijfeld nogal botte relativering van het 'genderverschil', zoals de nogal nuffige terminologie luidt. Maar bezorgdheid over de gevoelens van 'transgenders' in al hun uiteenlopende varianten: al degenen die zich niet senang voelen bij het geslacht van hun geboorte.

Lofwaardige gevoeligheid
Dat initiatief getuigt van een lofwaardige gevoeligheid, al begrijp ik niet helemaal wat het probleem is. Welk obstakel weerhoudt een man die als vrouw door het leven gaat ervan een vrouwentoilet te betreden? Als hij het een beetje overtuigend aanpakt, komt de fysieke aap pas uit de mouw op de toiletpot - waar niemand hem ziet. In het mannentoilet geldt omgekeerd hetzelfde - zolang althans het urinoir gemeden wordt, maar dat is om logistieke redenen sowieso onvermijdelijk.

Toch woedt in Amerikaanse staat North-Carolina sinds een aantal maanden een halve burgeroorlog over het geslachtsneutrale toilet, zo begrijp ik. Ook in Nederland hebben sommige openbare instellingen inmiddels aangekondigd werk te zullen gaan maken met de aanpassing van het gemeentelijk of ministerieel privaat. Dat hoeft niet meer geld of ruimte te kosten, zo bezwoer haastig een wethouder uit Utrecht, waar de gemeente inmiddels 'om' is.

Maar ik houd mijn twijfels. Een volwaardig toilet neemt minstens evenveel ruimte in als twee urinoirs - en dan zie je de wachtrijen met toegeperste bovenbenen al voor je. Want de gebruiker mag dan wel twee keer zoveel toiletruimte tot zijn beschikking hebben, zoals de Utrechtse wethouder verklaarde, die ruimte wordt ook door twee keer zoveel mensen bezocht. Zo wordt een voordeel alsnog een nadeel: dat het urinoir getolereerd zal blijven in een ruimte waarin ook vrouwen hun ding moeten kunnen doen lijkt me niet waarschijnlijk.

Schroom
En daarmee zijn we toch weer terug bij mijn aanvankelijke schroom. Ik vermoed dat menige vrouw helemaal niet zit te wachten op een gedeeld openbaar toilet. Het poederen van de neus, het snelle en strategische overleg met een vriendin, de vereisten van het toilet in de brede zin des woords: wat voor de andere sekse liever verborgen wordt gehouden komt daarmee genadeloos in de openbaarheid.

Maar moeilijk heeft de vrijwaring van deze schroom het wel, nu ze zich in de nieuwe 'culture wars' haar vrouwvriendelijke gezicht heeft moeten inruilen voor conservatieve norsheid jegens een nóg beklagenswaardiger bevolkingsgroep. Niet de schoffering van de vrouwelijke intimiteit maar de rechtvaardige erkenning van de 'transgender' maakt het sekseneutrale toilet tot boegbeeld van verlichte progressiviteit. Beduusd zie ook ik mijn aanvankelijke overtuiging van kleur verschieten - met dezelfde inhoud ingelijfd bij een tegenovergesteld kamp.

Noem het de ironie van de geschiedenis. Maar noem het ook het gezond verstand van de behoudsgezinde intuïtie. Daarom houd ik toch maar vast aan de terughoudendheid die mijn principes overwon. Laten mannen, vrouwen en alles wat daartussenin zit hun gemeenschappelijkheid delen in alles. Maar laten we het privaat erbuiten houden. Eén uitzondering moet het gelijkheidsideaal wel kunnen verdragen.