Les aan gevluchte kinderen kan beter
Het onderwijs aan vluchtelingen en hun kinderen moet beter. Ze krijgen niet dezelfde kansen als kinderen die in Nederland geboren zijn, de kwaliteit van lessen laat te wensen over en doordat regie ontbreekt, moeten leerkrachten steeds opnieuw het wiel uitvinden. Dat schrijft de Onderwijsraad in een advies dat hij vandaag aan de regering aanbiedt.
“Het recht van kinderen op onderwijs zou leidend moeten zijn in de asielprocedure”, zegt Onderwijsraadvoorzitter Henriëtte Maassen van den Brink. “Het perspectief van het individu en dat van de samenleving als geheel hangen af van goed onderwijs. Hoe hoger geschoold, hoe hoger de economische groei van een land en hoe toleranter de samenleving. Verder is onderwijs belangrijk voor het overbrengen van waarden. Actie lijkt mij dus op alle fronten noodzakelijk.”
De Onderwijsraad signaleert drie problemen in de manier waarop Nederland het onderwijs aan vluchtelingen regelt. “Om te beginnen moeten we stoppen met het rondverhuizen van leerlingen”, zegt Maassen van den Brink. “Daardoor wordt hun onderwijsloopbaan meermaals onderbroken en dat is slecht voor elk kind.”
Mede door al die verhuizingen hebben kinderen onvoldoende toegang tot onderwijs, zegt de raad. Dat begint al op de voorschool. Alle peuters zouden daar, vanwege hun taalachterstand, naartoe moeten kunnen. “Maar in veel gemeenten komen alleen kinderen met lager opgeleide ouders in aanmerking”, zegt Maassen van den Brink. “Terwijl onder vluchtelingen ook hoger opgeleiden zijn.”
Te laag niveau
Omdat het taalniveau vaak leidend is, komen oudere kinderen regelmatig terecht op een lager niveau dan ze eigenlijk aankunnen. Dan helpt het niet dat internationale schakelklassen vaak zijn ondergebracht bij het vmbo. “De gedachte is: als je op een lager niveau begint, kun je altijd nog omhoog. Maar dat komt er niet van.”
Niet alleen in het voortgezet onderwijs, ook in het mbo worden vluchtelingen regelmatig te laag ingeschat. Dat doet, in tegenstelling tot het hoger onderwijs, nog te weinig om diploma’s van vluchtelingen te waarderen. “Daardoor komen leerlingen terecht op het laagste mbo-niveau, terwijl ze prima een hoger niveau aan zouden kunnen”, zegt Maassen van den Brink.
Zitten kinderen eenmaal in een klas, dan is de kwaliteit van het onderwijs vaak niet goed genoeg. Dat heeft vooral te maken met de deskundigheid van de leraren. Zij hebben niet altijd de expertise om Nederlands als tweede taal aan te leren of om trauma’s te herkennen. Verder ontbreekt goed lesmateriaal. Leerkrachten moeten dat regelmatig zelf bij elkaar knippen en plakken, volgens Maassen van den Brink.
Daarmee komt de Onderwijsraad op probleem nummer drie: het gebrek aan regie. Overal in het land doen scholen en leerkrachten hun best, maar samenwerken lukt amper. “Dat is frustrerend. Een duidelijk beleid is goed voor vluchtelingkinderen, en je ontzorgt leraren er ook mee.”
De piek in de vluchtelingenstroom is voorlopig achter de rug. Maar dat betekent niet dat iedereen achterover kan leunen, zegt de Onderwijsraad. “In de jaren zestig tot en met tachtig hebben we van alles opgebouwd voor onderwijs aan vluchtelingen. Die hele infrastructuur is de laatste jaren afgebroken. We moeten het onderwijs zo inrichten dat we in de toekomst snel kunnen anticiperen op een toename van vluchtelingen.”
MInisterie: nu een kwaliteitsslag
Vorig jaar kwamen 10.883 asielzoekers tussen de vier en zeventien jaar naar Nederland, meldt het ministerie van onderwijs vandaag aan de Tweede Kamer. Dat zijn er minder dan in 2015. Nu de piek in de instroom achter de rug is en alle kinderen een plek hebben op school, is het volgens het ministerie tijd voor kwaliteitsverbetering. Onderwijswethouders is gevraagd samen te werken, er is een handleiding voor taalonderwijs en voortgezet onderwijs en middelbaar ¬beroepsonderwijs werken meer samen. De Universiteit van Amsterdam werkt aan een methode om het niveau van leerlingen ¬beter in te kunnen schatten.
