Legalisering van xtc? Dat wil GroenLinks al 25 jaar

Mochten de initiatiefnemers een ­politiek correcte versie van de ­gebruikelijke feesten in gedachten hebben gehad, dan kwamen ze ­bedrogen uit: ook op de GroenLinks-houseparty werd gewoon ­gedeald in xtc. “Het fouilleren gaat niet tot in de onderbroeken en de bh’s”, was al vooraf aangekondigd.

Eigenlijk was het ook een mooie ondersteuning voor een betoog dat GroenLinks-Tweede Kamerlid Tara Singh Varma later dat jaar hield en dat aansluit op de oproep van haar partijgenoot Kathalijne Buitenweg deze week. Legaliseer xtc, zei Singh Varma in debat met onder anderen minister Els Borst (D66, Volksgezondheid). Volgens het ­Kamerlid was het dé manier om de georganiseerde misdaad van een bron van inkomsten te beroven. Het voorkwam bovendien dat er slechte pillen in omloop kwamen. Van normale xtc was geen gezondheidsgevaar te duchten, aldus de GroenLinks-politica. Een Kamermeerderheid hoonde haar ‘naïeve opstelling’ weg.

Waarheidsserum

De ruim een eeuw oude drug xtc werd aanvankelijk vooral omarmd door medici en farmaceuten. ­Mogelijk kon het dienen als eetlust­remmer of als bijdrage aan een waarheidsserum voor het Amerikaanse leger. Psychotherapeuten gebruikten de pillen voor hun sessies met patiënten.

Dezelfde werking die deskundigen enthousiast maakte, droeg ook bij aan de populariteit bij gebruikers. Via hippies en de aanhangers van de goeroe Bhagwan raakte xtc als liefdes-, seks- en feestdrug in zwang.

De echte hausse kwam pas op gang toen een nieuwe muziekstijl die rond Chicago tot ontwikkeling was gekomen in 1987 en 1988 via onder meer Ibiza en Londen overwaaide naar Nederland: house. Na treurigstemmende crisisjaren diende zich weer een cultuur van eindeloos feesten aan. En voor velen hoorde daar, om het in een trance doordansen uren en uren te kunnen volhouden, xtc bij. De werking en het imago als feestdrug droegen bij aan een snelle opmars. Verdovende middelen die blij maakten, dat was weer eens wat anders dan spul als heroïne dat vooral verslavingsellende en criminaliteit had gebracht.

Maar er waren meteen ook al heel andere geluiden hoorbaar. De Amerikanen hadden xtc in 1986 op de lijst van verboden middelen ­geplaatst. Nederland volgde eind 1988. Een noodzakelijke stap uit het oogpunt van de volksgezondheid, zei de overheid erbij. Het plekje op lijst 1 van de Opiumwet bij bijvoorbeeld heroïne en cocaïne moest alle misverstanden voorkomen: xtc diende te worden ­beschouwd als een harddrug.

Verstandig

Het voorkwam niet dat de productie welig bleef tieren. Nederland groeide uit tot de pillenfabriek van Europa. Slechts een fractie van de illegale laboratoria werd opgerold. Alleen al de veelal in de ­natuur gedumpte vaten met ­chemisch afval maakten duidelijk hoeveel meer er in werkelijkheid in bedrijf waren.

Het debat over xtc ging ondertussen door. Voorstanders van een legalisering, zoals in 1994 door GroenLinks bepleit, waren er weinig. Maar mocht je dan helemaal niks doen om rampen te voorkomen? Wat meer liberale geesten juichten toe dat een onderzoeker als August de Loor en diverse consultatiebureaus voor alcohol en drugs op feesten tests van xtc aanboden. Dan slikten feestgangers geen rotzooi. Tegenstanders vonden dit het alsnog normaliseren van gebruik. De Centrale Recherche Informatiedienst verzette zich in 1990 om diezelfde reden ook ­tegen een folder van het Nederlands Instituut voor Alcohol en Drugs over ‘het verstandig gebruik’ van xtc. Hoeveel zin had hun verbeten jagen op de producenten, als aan de andere kant dit soort voorlichting werd gegeven?

Nederlanders zijn vandaag de dag de grootste gebruikers van xtc in Europa. In 2016 slikte 7,4 procent van de 15- tot 34-jarigen een of meer pillen (ruim vier keer meer dan het Europese gemiddelde).

In de rubriek Déjà Vu bekijkt Paul van der Steen wekelijks het nieuws door een historische bril.