Laat verzekeraars medicijnen inkopen

Apothekers zijn in opspraak vanwege de hoge bonussen en kortingen die ze met name op de goedkopere geneesmiddelen ontvangen. Verzekeraars hebben de aanval geopend op de apothekers en eisen dat ze de goedkoopste middelen inkopen.

De Nederlandse zorg is aan het veranderen. In de zorg wordt meer marktwerking geïntroduceerd binnen door de overheid gestelde randvoorwaarden. Gereguleerde concurrentie dus. De verzekeraars spelen daarin een bijzonder belangrijke rol. Namens hun verzekerden moeten zij goede en doelmatige zorg inkopen bij verschillende aanbieders. Wanneer ze geen goede zorg inkopen worden de verzekerden ontevreden en vertrekken naar een betere verzekeraar. Indien ze niet doelmatig inkopen stijgt hun nominale premie en vertrekken de klanten naar een goedkoper alternatief. Goede zorg inkopen voor een goede prijs is dus het devies voor de verzekeraars.

Om dat te bewerkstelligen moeten zij uiteraard wel invloed kunnen uitoefenen op de kosten. Ze kunnen bijvoorbeeld met aanbieders van zorg in contracten afspraken maken. Voor apothekers kan dat betekenen dat zij alleen bepaalde goedkopere medicijnen vergoed kunnen meegeven aan bepaalde patiënten. Dat is een logisch uitvloeisel van de nieuwe orde.

Indien een arts enkel de stofnaam als recept meegeeft (generiek voorschrijven) is het natuurlijk vreemd wanneer de patiënt een duur medicijn krijgt terwijl er ook goedkopere alternatieven bestaan. Verzekeraars die de kosten moeten beheersen kunnen dat niet tolereren. Hun verzekerden moeten dan namelijk meer betalen en krijgen er verder niets voor terug. Verzekeraars zullen meer invloed moeten uitoefenen op de verstrekkingen binnen de zorg. De geneesmiddelenmarkt is een belangrijke proeftuin. Want ook met andere terreinen zoals de huisartsenzorg en de ziekenhuizen, zullen verzekeraars zich gaan bemoeien.

Ook voor de verzekerde heeft dat gevolgen. Soms zal hij een ander doosje geneesmiddelen meekrijgen dan hij gewend was. Dat hoort nu eenmaal bij de marktdynamiek. Mocht een verzekerde ontevreden zijn over het nieuwe middel dan zijn er verschillende mogelijkheden. Ten eerste, overstappen naar een coulantere verzekeraar (met wellicht een hogere premie). Ten tweede, het prijsverschil zelf bijbetalen. Ten derde, indien de verzekerde een merkgeneesmiddel wil en geen generiek middel, kan hij de huisarts verzoeken om in plaats van een stofnaam een merknaam op het recept te zetten. Dan moet de apotheker het merkmiddel meegeven en de verzekeraar dat normaal vergoeden. De Nederlandse gebruiker van zorg moet zich in ieder geval veel bewuster worden van de verantwoordelijkheden van de verschillende partijen in de zorg. Want gereguleerde concurrentie staat of valt uiteindelijk met een kritische en mondige consument.

Inmenging in het inkoopbeleid van apothekers door verzekeraars lijkt in ieder geval onontkoombaar. Hoe dat precies zou moeten, is nog niet duidelijk. Enerzijds zouden verzekeraars kunnen proberen door het verbeteren van marktwerking in de zorg, de prijzen voor geneesmiddelen 'via natuurlijke weg' te laten dalen. Opties zijn het vergroten van concurrentie op de markt voor apothekers en op die voor geneesmiddelenfabrikanten. Verzekeraars kunnen zelf apotheken overnemen en andere aanbieders, zoals drogisten, stimuleren. Ook kunnen verzekeraars zelf een fabrikant overnemen die vervolgens met lage prijzen komt. In een goedwerkende markt kan de apotheker de inkoopfunctie vervolgens blijven uitoefenen omdat daarmee geen excessieve winsten meer zijn te behalen.

De vraag is echter of het (op redelijke termijn) lukt om de geneesmiddelenmarkt beter te laten werken. Zo niet dan is het goed om de inkoopfunctie van medicijnen niet langer bij apothekers te laten maar bij de verzekeraars te leggen. Verzekeraars kopen dan zelf in namens hun verzekerden, kunnen scherpe prijzen bedingen en hebben daar ook een duidelijk belang bij. Die stap kan tevens helpen om de huidige impasse te doorbreken. Apothekers kunnen zich dan toeleggen op hun zorgfunctie en daarvoor ook transparant en adequaat beloond worden. Een tussenoplossing, de expertise van de apothekers gebruiken voor de inkoop, maar veel meer in overleg bepalen wat wordt ingekocht en dit contractueel vastleggen, is wellicht nog de meest voor de hand liggende optie. Uiteraard betekent ook deze laatste optie dat alleen nog 'normale' winsten uit de inkoop van medicijnen kunnen worden behaald en dat dus de winst van apothekers zal dalen.

Het lijkt daarom voor apothekers zaak om deze verandering nu in gang te zetten. Immers, wanneer straks meer rechterlijke uitspraken volgen die het gelijk van verzekeraars met hun roep om goedkopere medicijnen bevestigen of meer concurrenten (in de vorm van Etos of anderszins) op de markt verschijnen, wordt hun onderhandelingspositie slechter.