Kunnen drugs de nieuwe plofkip worden?

Onder het mom van 'Je zou maar een plofkip zijn' voerde dierenrechtenorganisatie Wakker Dier een succesvolle campagne tegen de vleesindustrie. Een moreel appèl op de supermarkten die het kippenvlees verkopen, maar ook op de consument: plofkip eten kan echt niet meer. Werkt een dergelijke campagne ook bij drugsgebruik?

Het waren minister Ferd Grapperhaus van justitie en veiligheid en politiekorpschef Erik Akerboom die de drugsgebruikers dinsdag op hun verantwoordelijkheid wezen. De minister zei bijvoorbeeld de associatie van drugsgebruikers met happy times niet te accepteren. Achter een pil of een lijntje gaat een wereld van keiharde criminaliteit schuil.

Gevolgen

Ferry Goossens, die zich bij het Trimbos-instituut bezighoudt met drugsvoorlichting aan jongeren, vindt het terecht dat gebruikers worden aangesproken. "Als je een product consumeert draag je bij aan de gevolgen daarvan. We richten ons bij voorlichting nu vooral op de gezondheidsrisico's, maar het idee is al eens langsgekomen om ook thema's als criminaliteit en milieu te betrekken. Ik zou wel eerst willen onderzoeken of gebruikers dat relevant vinden, anders heeft zo'n moreel appèl weinig zin."

Tom Kiel, voorzitter van Changing Perspective, een voorlichtingsorganisatie voor en door gebruikers van drugs, vraagt het zich af. "Afgelopen week kregen we nog een vraag van een meisje of drugs veganistisch zijn. Het zijn vooral de mensen die al erg bezig zijn met hun consumptiepatroon, die zich de milieugevolgen aantrekken. Maar het gros van de gebruikers gaat er rationeel mee om: het is erg dat het gebeurt, maar ik ben zelf niet betrokken bij die criminaliteit of het dumpen van afval."

Dat gebruikers het slikken van een pilletje associeren met geluksgevoel en ontspanning, helpt niet als je een moreel appèl doet, stelt Ton Nabben, drugsonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. "Niet de producenten maken reclame voor de middelen, het zijn de gebruikers zelf. Ga daar maar eens een stokje voor steken."

Genormaliseerd

Bovendien is drugsgebruik in Nederland bij twintigers en dertigers redelijk genormaliseerd. Nabben: "Je kunt je pil laten testen bij officiële testpunten. Ook de bestelling heeft weinig meer met schimmige straathoeken te maken. Het gaat vaak via WhatsApp. Je kunt kiezen uit een drugsmenu en een opgewekte bezorger komt het thuis afleveren. Die drugs zijn ook nog van hoge kwaliteit. De gemiddelde gebruiker heeft er weinig sjoege van dat daar een heel crimineel netwerk achter schuilgaat."

Het is onterecht dat de politie en politiek de schuld afschuiven op de gebruikers, vindt Thijs Roes, die zich hard maakt voor legalisering. "Ik sta straks in de krant als drugsgebruiker omdat ik wel eens MDMA gebruik en wel eens coke heb gesnoven. Terwijl ik volgens de statistieken helemaal niet zo bijzonder ben. Maar niemand durft over drugsgebruik te praten, omdat mensen er zo'n moreel oordeel over hebben."

Geen biologische variant

Juist door de illegaliteit van drugs, kunnen gebruikers niet kiezen voor een lokaal en verantwoord geproduceerde variant van drugs, stelt Roes. "Ik maak me, naast dat ik het een saaie drug vind, zorgen over de criminaliteit en ellende die er met de cokehandel samenhangt. En ik vind het afschuwelijk dat drugsafval in de natuur wordt gedumpt. Maar bij vlees kan ik kiezen voor een biologische variant, bij drugs heb ik die keuze niet omdat de politiek heeft besloten dat het illegaal is."

Goossens van het Trimbos-instituut is het daar niet mee eens: "Je hebt wel een keuze: niet gebruiken".

Te kort door de bocht, zegt Roes. "Niet in de auto stappen, geen vlees eten: het kan allemaal. Maar het enige wat drugsgebruikers willen is hun perceptie chemisch beïnvloeden." Tom Kiel is het daarmee eens: "Zo'n moreel appèl van de korpschef is voor een drugsgebruiker moeilijk serieus te nemen als een borrel drinken op vrijdagmiddag ook voor een agent heel normaal is. Alcohol is ook een middel waarmee mensen hun gemoedstoestand willen beïnvloeden, het is alleen wel geaccepteerd."

Lees ook: De gevaren van sterkere pillen.

Het aantal drugsdoden in Nederland is tussen 2014 en 2016 razendsnel gestegen. Dat komt onder meer door sterkere pillen. Het aantal drugsdoden is verdubbeld: hoe kan dat?