Kritische, gedurfde bijdrage aan het islamdebat

De schrijver

Marcel Hulspas (1960) is geen arabist of islamoloog, hij studeerde na een studie natuur- en sterrenkunde af als astronoom. De journalist en columnist (de Volkskrant, De Pers) verdiepte zich uit pure nieuwsgierigheid in de islam. Dat resulteerde in 2015 al in het lijvige boek 'Mohammed en het ontstaan van de islam'. Hulspas houdt van knuppels in hoenderhokken - 'wetenschapsjournalist met een hekel aan slappe meningen', luidt de introductie op zijn website. Eerder schreef hij acht boeken over pseudowetenschappen, onder meer over het geloof in ufo's. Hij was jarenlang hoofdredacteur van het blad Skepter dat de pseudowetenschap doorlicht.

Thematiek

'Voor wie niet bang is voor de islam, maar ook geen boodschap heeft aan zoete verhaaltjes. Voor wie wil weten hoe de islam 'werkt'.'

Met zo'n inleiding weet je dat hier geen blad voor de mond zal worden genomen. Geen heet hangijzer blijft dan ook onbesproken: staat de islam voor vrede of geweld? Wat is de achtergrond van kledingvoorschriften, eerwraak, lijfstraffen, homoseksualiteit en vrouwenbesnijdenis? Hulspas noemt de islam in de beleving vooral een 'ontspannen godsdienst' waarin veruit de meeste moslims de heilige boeken niet te zwaar nemen en terrorisme afwijzen. Maar zou je de Koran, hadith (overleveringen van het leven van de profeet Mohammed) en Mohammeds leven kritisch bekijken, dan is er veel intolerantie, vrouwonvriendelijkheid en geweld. Hulspas schroomt daarbij niet bevindingen van bekende wetenschappers als Karen Armstrong en Montgomery Watt in twijfel te trekken. Zij beweren bijvoorbeeld dat Mohammed een 'vooruitstrevende sociale boodschap' bracht doordat hij vrouwen meer rechten gaf dan toen gebruikelijk was, met daarin (in)direct de oproep dat moslims net als Mohammed moderne waarden als democratie, vrijheid en emancipatie moeten nastreven. Hulspas vond echter geen bronnen die beschrijven dat het daarvóór slechter was voor vrouwen en dat de revolutionaire daden grote beroering veroorzaakten. Wat voor hem bewijst dat Mohammed blijkbaar niet zo revolutionair was, eerder 'bij de tijd'.

Centrale zin

'De islam wordt niet bedreigd van buitenaf; het grootste gevaar komt van binnenuit. Het is de angst voor diversiteit, voor onenigheid, voor debat.'

Visie

Dat Mohammed zwarte kanten heeft, is volgens Hulspas niet de vraag. Wel of moslims de navolging van de profeet zoveel gewicht moeten geven. De crisis in de islam komt volgens de schrijver door de onmogelijke opdracht om een niet-perfecte profeet als perfect mens te vereren, en te leven zoals hij heeft geleefd. De bronnen waarop de hadiet zijn gebaseerd, noemt Hulspas bovendien onbetrouwbaar. Toch zijn die 'teksten uit een ver verleden verheven tot onfeilbare bronnen voor juist handelen'. Het zou helpen om de profeet meer als mens te zien en de Koran op ruimere wijze te mogen interpreteren. Daar moet van binnenuit denkruimte voor komen. Theologen die niet star kijken naar de letter van de teksten, maar zoeken naar achterliggende principes als vrijheid, democratie en tolerantie, zijn een hoopvolle ontwikkeling.

Redenen om het boek niet te lezen

Wie graag gelooft dat de islam voor vrede staat en in wezen milder is over bijvoorbeeld jihad, geweld en vrouwonvriendelijkheid, kan flink door elkaar geschud worden en het zeer vaak met Hulspas oneens zijn. Dat is precies wat Hulspas beoogt, maar daar moet je wel zin in hebben. Overtuigd worden is niet altijd het geval. Zijn argumentatie is soms wat te makkelijk, te mager verantwoord en er ontbreekt een bronnenlijst.

Redenen om het boek wel te lezen

Hulspas' kracht is dat geen enkele vooronderstelling zeker is bij hem. Ook islamtegenstanders krijgen ervan langs. Zijn doorwrochte geschiedbeschrijving van hoe jihadisme als verzet tegen het ongelovige Westen ontstond, brengt begrip. Hij bevraagt alles, met een zekere flair, stelt terechte vragen die soms te makkelijk worden weggewuifd, reikt oplossingen aan en weet waarover hij het heeft. Hij zal inmiddels meer boeken over de islam hebben verslonden dan menig debatdeelnemer. Een gedurfde bijdrage aan de discussie.

Wie is er bang voor Mohammed?

Marcel Hulspas

Athenaeum, 213 blz. euro 15,00

****

undefined