Krijgt Tata de tijd en geld voor ‘groen staal’?

Plotseling stappen drie demonstranten donderdagavond op het podium met een spandoek. “Pak grote vervuilers aan”, roepen zij. “Sluit giftige delen.” Zij onderbreken Hans van den Berg, directeur van Tata, die als een soort voorprogramma bij een politiek debat in de Balie wordt ondervraagd over hoe penibel de staalonderneming in IJmuiden ervoor staat. Eerder op de avond was er ook al een protest voor de deur van het Amsterdamse debatcentrum.

Tata Steel is een omstreden bedrijf en Van den Berg beseft dat. “Het is moeilijk”, zegt hij. “En het is een dilemma.” Hij weet zelf ook dat in de Kooksgasfabriek 2, een belangrijk onderdeel van de onderneming, geregeld rauwe niet verbrande cokes ontstaan en dat dit ongezond is voor de omgeving. Maar deze vervuilende installatie is voorlopig nog nodig om de staalfabriek in IJmuiden te laten draaien en geld te verdienen voor de investering in een schoner productieproces. Als de ommezwaai is gemaakt, is het afgelopen met ‘Kooks 2’. “In 2029 gaat hij dicht”, stelt hij. “Wij zijn onderweg.”

Tata Steel een kans geven

Is het redelijk om de omwonenden van Tata te vragen om geduld te hebben en ongezonde lucht te accepteren tot er, zoals Van den Berg het zegt, ‘schoon en groen staal’ is? Op ongeveer 25 kilometer van de rokende schoorstenen van de hoogovens discussiëren Noord-Hollandse politici over die vraag. De politieke partijen zijn in de Balie met het oog op de verkiezing van hun Provinciale Staten op 15 maart. Maar Tata is voor heel Nederland een symbool voor moeizame keuzes bij de transitie van oude fabrieken naar een duurzame productie.

De meeste provinciale politici willen Tata Steel een kans geven. Zo zegt Amélie Strens van D66: “Als je een belangrijk onderdeel als de Kooks 2 onmiddellijk wil sluiten, moet je wel een plan hebben. Anders betekent het direct het einde van Tata. Wij willen snel naar groen staal.” Alleen GroenLinks en de Partij voor de Dieren willen het vervuilende onderdeel subiet in de ban doen. Ines Kostic van de Partij voor de Dieren vertrouwt Tata Steel niet. “Het is een van de grootste vervuilers van Nederland. Het bedrijf is bezig met achterstallig onderhoud en er gebeurt pas iets omdat burgers jarenlang op de deur hebben geklopt”, meent zij.

Immoreel om dit niet in Nederland te willen

Hoeveel tijd Tata ook krijgt, het bedrijf moet zich hoe dan ook aan de regels houden, vindt de provinciale politiek. De provincie gaat over de Omgevingsdienst en die moet de wet handhaven. Dat heeft de provincie niet altijd goed gedaan, geeft PvdA’er en gedeputeerde Jeroen Olthof toe. “Maar we zijn een paar jaar geleden begonnen om dat wel te doen.” Met de vervuiling uit de Kooks 2 overtreedt Tata de milieuregels en moest het bedrijf al drie keer een boete betalen. “Als er overtredingen blijven komen, kan het zijn dat de vergunning wordt ingetrokken”, zegt Olthof.

Ondertussen kijkt de provinciale politiek ook naar Den Haag. Tata Steel praat momenteel met het kabinet over financiële steun voor de vergroening. Directeur Van den Berg meent dat de staalproductie in Nederland moet blijven: “Warmtepompen, sanitair en defensiedingen. Uiteindelijk hebben we daarvoor toch staal nodig. Ik vind het immoreel om te zeggen dat we dat niet in Nederland willen en dat ze dat maar in het buitenland moeten maken.”

Lees ook:

Iedereen bemoeit zich met de vergroening van Tata Steel

De onrust rondom de staalgigant aan de IJmond groeit. Voor 2030 zegt het bedrijf het eerste groene staal te kunnen maken. Maar omwonenden en milieuorganisaties willen dat de ergste vervuiling zo snel mogelijk stopt.