Komst vluchtelingen vergt vernieuwing democratie
Wie deze week een opvangcentrum in de buurt heeft gekregen, moet snel de gelegenheid krijgen om daarover zijn mening te laten horen. "De besluiten worden niet altijd genomen door de mensen die ook de gevolgen dragen", zegt Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
Putters: "Ook deze week zijn veel emoties weggeredeneerd met cijfers. Je moet voorkomen dat mensen gaan denken: 'Wat maakt het ook allemaal uit? Mijn belang wordt toch niet gezien.' Dit doet zich overal voor: in de zorg, het onderwijs, de gemeenten. 30 procent van de kiezers stemt al niet meer. Je wilt niet dat dit nu ook gebeurt bij het integreren van vluchtelingen."
Dat 28 procent van de Nederlanders de grenzen het liefst zou sluiten volgens een peiling in opdracht van de NOS, werd deze week door Geert Wilders aangegrepen om de Tweede Kamer een 'nepparlement' te noemen waarin niemand zich vertegenwoordigd voelt.
Politieke afhakers
Toch is het volgens Putters niet zo dat de Nederlanders die migratie afwijzen ook de politieke afhakers zijn. "Afhakers zijn mensen die teleurgesteld zijn geraakt in alle politieke partijen. Hun problemen gaan net zo goed over gezondheidszorg als over migratie. Vooral laagopgeleiden, ouderen en vrouwen hebben een sterk besef van die problemen. Zij stemmen soms tijdelijk op een partij en kunnen die even heel groot maken. Je ziet ze bij de SP en de PVV, maar ook bij CDA of PvdA. Mensen die immigratie afwijzen, hebben de PVV tot een stabiele factor in het parlement gemaakt."
Als de commotie over de slaapplaatsen voorbij is, dienen zich over de vluchtelingen vragen aan voor de lange termijn. Daar kan volgens Putters een vernieuwend democratisch proces belangrijk bij zijn. "De vluchtelingen zijn een gedeelde zorg van alle Nederlanders. Op volksvertegenwoordigers rust de zware taak op iedereen erbij te betrekken, of je nu de grenzen wilt sluiten of enorme barmhartigheid toont. Hoe lang mogen vluchtelingen in de opvang blijven? Moeten ze terug naar hun vaderland of kunnen ze meteen beginnen met het leren van de taal en het vinden van werk? Hoe gaat het met hun gezondheid?
Debat
"Ziekenhuizen willen weten welke inentingen ze hebben gehad. Hoe verzamelen we de benodigde kennis over immigranten? Inspraakrondes in de gemeenteraad zijn waarschijnlijk niet toegankelijk genoeg. We moeten op zoek naar methoden die voor iedereen begrijpelijk zijn: dat kan heel goed via internet, burgerconferenties of inspraak via loting. Bij bedrijven is de medezeggenschap vaak beter geregeld dan in de politiek. Als we iedereen erbij willen betrekken, moet het democratische proces dat al meer dan 150 jaar oud is echt gemoderniseerd worden."
Zo is het volgens Putters op zich mooi dat Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW bepleit vluchtelingen zo snel mogelijk aan het werk te krijgen. Een gemakkelijke oplossing biedt De Boer overigens niet. Putters: "Deze week hebben we bij het SCP wat cijfers over vluchtelingenstromen uit het verleden op een rij gezet. In 1993 en 2000 hadden we ook te maken met veel oorlogsvluchtelingen. Van de Somaliërs is 70 procent afhankelijk van de bijstand. Van de Syriërs is dat 60 procent en van de Eritreërs is dat 50 procent. Precies zo'n probleem dat vraagt om een politiek debat."
