Koffieboeren kunnen de wereldwijde koffiedorst niet meer bijhouden
In China opent Starbucks elke vijftien uur een filiaal, ook elders groeit de populariteit van koffie. Op den duur komen we bonen tekort. Dat koffieboeren weinig verdienen, helpt niet.
Koffieboeren kunnen de wereldwijde koffiedorst niet bijhouden. Er dreigt een enorm gat te ontstaan tussen de consumptie en de productie, blijkt uit de gisteren verschenen 'Koffiebarometer' van ontwikkelingsorganisaties als Hivos, Solidaridad en Oxfam Wereldwinkels. Zij baseren zich op cijfers van de industrie.
Koffie is booming en dat blijft nog wel even zo, verwachten investeerders. Grote bedrijven zoals Nestlé, het Duitse JAB Holding (eigenaar van DE Master Blenders) en het Italiaanse Lavazza worden door overnames groter. Ook frisdrankproducenten zien toekomst in de koffiemarkt. Zo maakt PepsiCo kant-en-klare koffie voor Starbucks en doet Coca-Cola hetzelfde voor Dunkin' Donuts en McDonald's. Verder heeft Azië de smaak te pakken. In China opent Starbucks elke vijftien uur een filiaal.
Koffie wordt een drank voor de hele dag, voor alle gelegenheden, op alle continenten. Het kan niet op. Toch komt het eind in zicht.
60 miljoen zakken te weinig
In 2050 heeft de wereld bijna twee keer zoveel koffie nodig als nu, namelijk 298 miljoen zakken. Fikse zakken zijn dat, van 60 kilogram. Voor dit scenario veronderstellen onderzoekers dat de consumptie rustig groeit. De koffieproductie kan die groei echter niet bijbenen, er wordt een tekort van 60 miljoen zakken voorzien. Dat is meer dan koploper Brazilië jaarlijks produceert.
Het kan nog erger: als de negatieve impact van klimaatverandering niet wordt gecompenseerd, komt de koffiehandel straks 182 miljoen zakken te kort. Het klimaat is niet alleen vanwege de temperatuur een bedreiging, ook kunnen er plagen en ziektes ontstaan. Deze cijfers komen van World Coffee Research, in 2012 door de industrie opgezet om de koffieproductie te vergroten via innovatie.
De Koffiebarometer schetst enerzijds de bundelingen van krachten op de koffiemarkt door overnames en anderzijds de kwetsbare positie van de producenten. Dat zijn vooral kleine boeren. Aangenomen wordt dat 20 tot 25 miljoen koffieboeren 70 procent van de bonen produceren. Zij hebben hun kosten met de jaren zien stijgen en hun inkomsten zien dalen. Ook de Internationale Koffie Organisatie maakt zich zorgen over de houdbaarheid van die bedrijfjes. Boeren verdienen vaak al te weinig om te overleven, laat staan om te investeren. In nieuwe koffieplanten bijvoorbeeld.
Dat laatste is nodig: 4 miljoen hectare koffieplanten moet worden vernieuwd, volgens de Amerikaanse overheid en brancheorganisatie Sustainable Coffee Challenge. Dat is te vergelijken met alle koffieplantages in Brazilië, Vietnam, Colombia en Ethiopië samen.
Armoedeproduct
Boeren planten andere gewassen of verhuizen naar de stad, waar ze meer kunnen verdienen. Hun kinderen beschouwen koffie als een armoedeproduct en kiezen een ander vak. Boeren zijn zogenoemde prijsnemers, zegt onderzoeker Sjoerd Panhuysen van Hivos. De prijs die de markt biedt, hebben ze maar te accepteren. Volgens de Koffiebarometer moet er een handelsmodel komen waarbij de koffieprijs minder wordt bepaald door de speculatieve handel en veel meer door kwaliteit en duurzaamheid. Ook als de koffieschaarste toeneemt, is niet gegarandeerd dat de boeren meer gaan verdienen.
Van de 200 miljard dollar die consumenten in 2015 aan koffie uitgaven, is een tiende voor de productielanden. Het meeste geld gaat naar de internationale handel. Investeringen in duurzaamheid komen volgens de Koffiebarometer voor 50 procent voor rekening van klanten die een opslag betalen voor een keurmerk. Zelf draagt de industrie dus maar weinig bij, vinden zij. Toch zitten de grote koffiemerken in duurzame platforms, zoals Global Coffee Platform.
Nestlé, het bedrijf achter Nescafé, noemt de koffieketen 'heel complex'. "Onze aanpak is de boeren op veel vlakken verder te helpen. Bijvoorbeeld door voor 2021 220 miljoen nieuwe koffieplanten te verspreiden. We trainen de boeren op efficiënter zaken doen en helpen vrouwen hun talenten te ontwikkelen, waardoor ook zij een plantage kunnen leiden." Een koffietekort kan bijdragen aan echte verandering, stelt Nestlé, omdat overheden dan in beweging komen.
Lees ook: Een wereld zonder koffie? Wen er maar aan
Klimaatverandering bemoeilijkt de teelt van koffiebonen. Daarom serveert de Amsterdamse Geen Koffiebar alles in een koffiemok, behalve koffie. Op deze manier waarschuwt ontwikkelingsorganisatie Solidaridad voor een toekomst zonder koffie.
