KLM kan kas niet afsluiten voor Air France

Ineens was er paniek: Air France gaat een greep in de kas doen van KLM. Het leidde zelfs tot een Kamerdebat woensdagavond. Wat is er aan de hand?

Wat is er gebeurd?

Dat er sprake is van een huwelijkscrisis tussen KLM en Air France werd voor het eerst zichtbaar tijdens een persbijeenkomst op 16 januari in het hoofdkantoor van KLM in Amstelveen. De financieel topman van Air France liet zich ontvallen dat voortaan het Nederlandse kasgeld bij het Franse geld wordt gevoegd. Dat zou het aantrekken van kapitaal makkelijker maken. Daar kwamen snel sussende woorden uit Frankrijk per mail overheen: het geld zou echt alleen worden gebruikt als onderpand, zodat de holding sterker staat op de kapitaalmarkt. Het blijft natuurlijk gewoon van de KLM. Zowel bij hoogste baas Alexandre de Juniac als zijn KLM-evenknie Pieter Elbers kon er nauwelijks een lachje af die dag. Hanjo Redèl, voorzitter van de ondernemingsraad van KLM is er nog niet gerust op. "We hebben twee jaar lang meegewerkt aan het samenvoegen van allerlei afdelingen. Afspraak was dat de financiën in Nederland bleven. Men tornt nu aan die afspraken, het is pure powerplay. Het leidt bovendien af van de feitelijke problemen namelijk hoe we verder op de kosten kunnen besparen." Ook de pilotenvakbond VNV vindt de toezegging nog 'boterzacht'. "Onze piloten zijn bereid in te leveren, daarover voeren we nu cao-onderhandelingen. Maar natuurlijk niet om daarmee de Franse kas te spekken." KLM moet 700 miljoen besparen, Air France loopt achter op het besparingsprogramma van vele miljarden. KLM heeft zo'n 1 miljard in kas zitten.

Mag Air France in de Nederlandse kas graaien?

Ja hoor dat kunnen ze gewoon doen, zegt Jos Versteeg, analist bij Theodoor Gilissen Bankiers, omdat ze binnen de holding veruit de grootste zijn. "Het is heel bijzonder dat het geld nog niet is samengevoegd. Het zou efficienter en verstandiger zijn om dat wel te doen." Air France was in 2004 de overnemende partij, zegt Versteeg, en die trekt per definitie aan het langste eind. De analist ziet grote spanningen tussen de Franse en Nederlandse top. De pijn zit 'm erin dat KLM wel winst maakt en Air France niet. "KLM heeft met zijn kleine thuismarkt altijd efficient gewerkt. Het financieel beleid bij Air France daarentegen is gewoon dramatisch. Echt extreem slecht. Air France maakt al jaren verlies. De Franse pilotenstaking (die twee weken duurde en een half miljard schade opleverde, red.) liet maar weer zien dat ze nog steeds geen grip hebben op de kosten." Bovendien lukte het de Franse piloten om het plan om budgetdochter Transavia uit te breiden tegen te houden. Ook het vertrek van KLM-topman Camiel Eurlings heeft hiermee te maken. Hij had met zijn vuist op tafel moeten slaan toen die staking maar duurde en duurde, vond men binnen KLM.

Kan KLM niet alleen verder?

Het fusiebedrijf heeft ongelooflijk veel last van concurrentie van budgetmaatschappijen en nieuwkomers uit het Midden-Oosten als Emirates en Etihad, die allemaal vele malen efficiënter werken. Versteeg: "Dubai is inmiddels de grootste luchthaven ter wereld. Air France-KLM zit echt diep in de problemen. Zonder elkaar kunnen ze ook niet meer, zeker KLM niet. Je moet dit akkefietje over financiën zien als een stel dat vecht om wie er mag sturen terwijl de auto de afgrond in rijdt."

Wat wil de Tweede Kamer?

De voltallige Tweede Kamer roept het kabinet op zich hard te maken voor 'behoud van de financiële zelfstandigheid van KLM'. In Den Haag buitelen politici over elkaar heen om de nationale luchtvaartmaatschappij de liefde te verklaren. De Kamer kwam woensdagavond met spoed bijeen om, zoals PVV'er Dion Graus het omschreef, 'de ellende' bij KLM te bespreken. Ton Elias (VVD) verklaarde de zorgen als volgt: "Het gaat om 26.000 banen, 300.000 landgenoten die iedere dag hun brood verdienen in de luchtvaart, waarmee 26 miljard euro per jaar wordt verdiend." Het laatste dat de Kamer wil, is kasgeld overhevelen van Amstelveen naar Parijs.

De Nederlandse Staat bezit 5,9 procent van de aandelen van KLM, wat de bemoeienis van de Tweede Kamer verklaart. Het gevoel dat de Nederlandse tak van het concern zelf de financiën moet kunnen beheren, leeft breed. Graus: "Anders wordt een winstgevend en gezond bedrijf dadelijk naar beneden getrokken door een verlieslijdend Air France."

Kan het kabinet wat doen?

Staatssecretaris Wilma Mansveld (PvdA, luchtvaart) sprak woensdag: "Ook ik heb een blauw hart." Maar ze zei ook: "Ik zit niet in de boardroom van KLM". Daarmee is de spagaat van het kabinet verklaard. KLM is een private organisatie, wat directe staatsbemoeienis met de bedrijfsvoering onmogelijk maakt. Het enige dat de staatssecretaris kan (of wil) doen is 'maximale druk' uitoefenen op de top van Air France om vooral aan de Nederlandse belangen te denken.

Afgelopen maandag sprak Mansveld met haar Franse collega Alain Vidalies over de kwestie. Er volgt, nog deze week, een nieuwe ontmoeting waar ook de top van Air France-KLM bij aanwezig zal zijn. Mansveld waarschuwde voor te hoge verwachtingen. De situatie bij KLM is niet te vergelijken met een 'kapot koffiezetapparaat', zei ze, waar je de garantie hebt dat je een nieuw krijgt. Met die onbevredigende boodschap moet de Tweede Kamer het doen.

undefined