Watervoorziening
Klimaatverandering bedreigt drinkwater voor zeven miljoen mensen in Nederland en België
Schoon water uit de kraan is op termijn niet vanzelfsprekend. Neem de Maas. Onderzoek wijst uit dat de rivier langere periodes van lage toevoer zal kennen.
Door klimaatverandering loopt de drinkwatervoorziening voor miljoenen mensen in Nederland en België in de toekomst gevaar. Er ontstaan vaker periodes dat er minder water door de Maas stroomt, stelt Riwa-Maas, belangenbehartiger van drinkwaterbedrijven in Nederland en België. De Maas vormt de bron van drinkwater voor ruim zeven miljoen mensen.
Jaarlijks halen drinkwaterbedrijven 500 miljard liter water uit de rivier. De afgelopen jaren is de waterafvoer al lager. Dat maakt het lastiger om in schoon drinkwater te voorzien, omdat de concentratie vervuiling dan hoger is en lozingen minder goed worden afgevoerd. Kennisinstituut Deltares heeft nu voor Riwa-Maas uitgezocht of klimaatverandering een extra risico vormt voor de waterstanden in de Maas.
Dat is het geval, blijkt uit het onderzoek. Deltares rekende verschillende klimaatscenario’s door voor 2050 en 2085. Daar komt een duidelijke trend uit naar voren: op alle onderzochte locaties zullen langere periodes van lage waterafvoer in de zomer voorkomen. Riwa-Maas vindt de uitkomsten zorgwekkend.
Nu al maatregelen nodig
Klimaatverandering zal zeer waarschijnlijk een blijvend negatief effect hebben op de hoeveelheid en de kwaliteit van drinkwater, concludeert de organisatie. Het kan in de toekomst noodzakelijk zijn vaker tijdelijk te stoppen met de inname van Maaswater.
De beschikbaarheid van drinkwater staat al onder druk door meer vieze stoffen en de groeiende vraag naar water, constateert Riwa-Maas. Daarnaast hebben ook de scheepvaart, de industrie, de landbouw en de natuur last van lagere waterstanden in rivieren. 2050 lijkt nog ver weg, erkent de organisatie, maar het is nu al nodig maatregelen te nemen.
De waterbedrijven zelf kunnen zoeken naar aanvullende bronnen, en de industrie moet minder gaan lozen in de Maas en de zijrivieren. Voor het beheer van de rivier zijn hardere – ook internationale – afspraken nodig tussen overheden, waterbedrijven en gebruikers, denkt Riwa-Maas.
Niet voldoen aan leveringsplicht
Het onderzoek van Deltares is niet het eerste alarm over de beschikbaarheid van schoon drinkwater in Nederland. Vorige maand liet waterbedrijf Vitens weten dat het voor het eerst aanvragen voor drinkwater heeft geweigerd. De tien drinkwaterbedrijven in Nederland hebben een leveringsplicht. Maar die staat onder druk door klimaatverandering. Terwijl groeit de economie en moeten er miljoenen nieuwe woningen, en dus wateraansluitingen, bij komen, schetste Vitens.
Tot 2030 neemt de behoefte aan drinkwater naar verwachting met 10 tot 15 procent toe. Vitens heeft dit jaar al verschillende aanvragen in Overijssel en Gelderland moeten weigeren.
Watertransitie
De kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater in de buurt van winlocaties is daarnaast niet op orde. Nederland kan niet voldoen aan de Kaderrichtlijn Water waarin is vastgesteld dat Europese wateren in 2027 schoon en gezond moeten zijn, erkende minister Harbers onlangs. Vitens bepleit een algehele ‘watertransitie’: de overgang naar een nieuw systeem waarin zoet water langer kan worden vastgehouden en drinkwater prioriteit krijgt.
Probleem is ook dat verschillende belangen meespelen bij de beschikbaarheid van water. Zo begon Natuurmonumenten begin deze maand een petitie tegen de dreigende ‘watercrisis’. Er is veel meer actie nodig om te gaan voldoen aan de Kaderrichtlijn Water, stelt de natuurorganisatie, anders dreigt voor water eenzelfde soort crisis als nu bij stikstof speelt. De grondwaterstanden zijn te laag, en de beregening voor bijvoorbeeld landbouw en tuinen onttrekt water aan de natuur. Daardoor verdrogen gebieden en beken, en gaat de natuur verder achteruit.
Lees ook:
‘Zekerheid dat er altijd drinkwater is staat onder druk’
Waterbedrijf Vitens heeft voor het eerst drinkwateraanvragen moeten weigeren. De leveringszekerheid staat onder druk,waarschuwt directeur Jelle Hannema.
Water lozen in zee is zonde, daar kunnen we nog van alles mee
Vanaf de Brabantse Wal vloeien miljoenen liters water naar de Westerschelde, om daarna uit te spoelen in de Noordzee. Jammer. Dat water kan beter worden benut, voor de natuur bijvoorbeeld. Maar hoe?
