Klimaatontkenner? Dat zijn we allemaal

Na armoede en ongelijkheid reeg paus Franciscus onlangs een nieuw thema aan zijn staf: hij bestempelde het tegengaan van opwarming van de aarde als een 'heilige plicht'.

Het duurde niet lang voor het huurleger ontkenners in actie kwam. Opiniestukken in met name Amerikaanse media sneerden dat klimaatacties niet alleen onzin zijn maar dat die de armen die de paus zo belangrijk vindt nog verder kopje onder zullen drukken. Net als veel anderen die duurzaamheid belangrijk vinden, kijk ik met afgrijzen hoe deze groep keer op keer reputaties besmeurt en feiten verdraait.

Maar hoe verontwaardigd we ook reageren, wie eerlijk is, ziet dat in ons allemaal een kleine klimaatontkenner schuilt. Veel duurzaam betrokken burgers lopen namelijk net zo goed om de naakte waarheid heen: dat ons klimaat radicaal zal veranderen als we niet veel harder ingrijpen dan nu.

Rationeel beseffen we best dat klimaatverandering een groot probleem is: 90 procent van de Europeanen is hiervan overtuigd, volgens een recente EU Eurobarometer. Alleen voelen we het niet. Sterker nog, alle onheilstijdingen waarmee experts ons overspoelen, lijken ons eerder af te stompen dan dat ze het gevoel van urgentie vergroten.

Hoe komt dit? Waarom staat het Malieveld niet vol als er weer een klimaattop is mislukt of ons land de EU-klimaatdoelstellingen niet haalt?

Als ik naar mijzelf en mijn omgeving kijk, zie ik drie mechanismen waarmee we goedpraten dat we de ernst van de zaak niet echt tot ons laten doordringen. Ten eerste vinden we dat we in de persoonlijke sfeer al veel bijdragen. We recyclen, kopen groene stroom, nemen zonnepanelen, nemen onze eigen tas mee naar de supermarkt. Voor meer publieke actie is domweg geen tijd.

undefined

Harde keuzes

De waarde van die persoonlijke bijdrages staat buiten kijf. Maar zelfs als elk Nederlands huishouden dit zou doen, blijft het een bijdrage en geen oplossing. Bovendien gaan we harde keuzes uit weg. We voelen ons beter over dat grote, nieuwe huis als we er wat zonnepanelen op leggen. Maar hoeveel mensen gaan uit klimaatoverwegingen kleiner wonen?

Een tweede mechanisme is het vaste geloof dat technologie alle problemen oplost. Natuurlijk speelt technologie een cruciale rol, van innovatief hergebruik van afvalstromen tot reuzesprongen in prijs en prestaties van zonnecellen. Maar zonder meer collectieve bewustwording zal de milieuwinst weer geheel of gedeeltelijk in rook opgaan, net zoals extra asfalt vooral meer verkeer aantrekt.

Een laatste hardnekkig mechanisme is om klimaatverandering te labelen als een sociaal thema dat met andere thema's als onderwijs en gezondheidszorg moet concurreren om budget en politieke aandacht. "Klimaat- en duurzame energie? Ook belangrijk, maar we zijn nu even bezig met de inkomensplaatjes."

Onderwijs, gezondheidszorg en andere sociale thema's zijn van enorm belang. Maar er is één groot verschil met klimaatverandering: gemaakte beleidsfouten of uitgestelde maatregelen kunnen later worden gerepareerd. Opwarming van de aarde kent die luxe niet; daarom moeten maatregelen die de schade beperken buiten de politieke koehandel blijven.

Voor die status aparte er komt, zullen politici eerst vuur van kiezers onder hun voeten moeten voelen. Hoe heet dat wordt, weet ik niet. Wat ik wel weet is dat het in ieder geval niets wordt als juist de duurzaam betrokken burgers achter hun voordeur afval blijven scheiden. Heilige plicht gaat misschien wat ver, maar een vleugje passie à la Franciscus kan geen kwaad. Dus kom naar buiten en laat je horen!

undefined