Kiezer hoort lokale politicus aan, maar denkt landelijk

Kiezers hebben de neiging te beginnen over de landelijke politiek. Dit zijn lokale verkiezingen. Hou het lokaal', adviseert het CDA-partijbureau zijn achterban in een folder. Terecht, toch? Het gaat om gemeentepolitiek, zeker nu gemeenten veel meer te zeggen krijgen over bijstand, participatie en zorg.

Zeker, gemeenteraadsverkiezingen horen te gaan over gemeentedingen. Wel of niet een nieuw fietspad, schoolgebouw, bibliotheek. Meer of minder hondenbelasting. Lagere ozb, of juist hogere. Wel of geen dagbesteding voor ouderen. Digiborden op school.

Tussenrapport
Maar helaas. Dat is, zo blijkt ook uit onderzoek, een illusie. Lokale punten spelen bij kiezers lang niet altijd een hoofdrol. Die kiezer hoort zijn lokale CDA-politicus aan, luistert ook wel naar diens verhalen over passend onderwijs en behoud van het buurthuis, maar denkt in het stemhokje ook aan Sybrand van Haersma Buma in Den Haag. En als hij dan bijvoorbeeld vindt dat Buma beter niet had kunnen weglopen bij het overleg over het Herfstakkoord, dan stemt hij niet op het CDA, hoe begaan hij ook is met het buurthuis.

Zo zijn gemeenteraadsverkiezingen dus meer dan alleen verkiezingen voor de gemeenteraden en -besturen. Ze zijn ook een tussenrapport voor de Haagse fracties. Met die bedoeling stemmen kiezers, en zo vatten politici het ook op. Ze stimuleren het zelfs, want vanaf nu lopen landelijke kopstukken de deuren plat. De komende weken is Samsom in Nijmegen, Van Ojik in Amersfoort en Buma in Oudewater, Loppersum en Veendam. De boodschap: wij luisteren naar u, kiezer, ook als u iets wil zeggen over landelijk beleid.

Trouwens, niet iedere partij zegt op de markt dat het alleen om plaatselijke verkiezingen gaat. De SP trekt het meteen al breder: voor die partij is dit juist hét moment om af te rekenen met 'het neoliberale beleid van deze regering'. Dat zal aanslaan, is de verwachting. Want de linkse kiezer klaagt over het gebrek aan links beleid van de huidige regering. Het is vooral omdat de SP een nog te jonge partij is om in alle gemeenten vertegenwoordigd te zijn, dat de PvdA nog een kans maakt.

Koppen rollen
En die PvdA maakt zich wel zorgen. Die wordt behalve door de SP ook nog bedreigd door D66, dat vooral in de studentensteden rekent op flinke winst. Het was immers dankzij D66 dat het kabinet 500 miljoen extra uittrok voor onderwijs. En ook GroenLinks doet in meer gemeenten mee dan in 2010. Wie ontevreden is met de VVD, kan terecht bij lokale partijen, een sterk gegroeid D66 of het CDA.

Dat PvdA en VVD zullen verliezen staat natuurlijk niet vooraf vast. Dat de SP, D66 en lokale partijen zullen winnen ook niet. Er kunnen dingen gebeuren, het zal per plaats verschillen, maar waarschijnlijk is het wel. Vandaar dat zo hier en daar al, volkomen ontijdig, in Den Haag de vraag te beluisteren valt van wie op 20 maart de kop zal rollen. Want de geschiedenis leert dat de verliezer in Den Haag wel eens zijn conclusies kan trekken. In 2006 was het VVD-leider Jozias van Aartsen, die toen 2 procent van zijn lokale electoraat zag verdampen. Vier jaar later verdween SP-leider Agnes Kant van het toneel, nadat ze 94 van de 345 SP-raadszetels had verloren.

Het is jammer voor de hardwerkende lokale politici, die zich de benen uit hun lijf lopen om de kiezer naar de stembus te bewegen met argumenten over dagopvang van ouderen of hondenbelasting. Maar de lokale verkiezingen zijn, juist op het moment dat de gemeenteraad vanwege allerlei nieuwe taken belangrijker wordt dan ooit, ook een Haags evenement.

Partij van de Arbeid zet zich schrap
De PvdA houdt haar hart vast. Kiezers die in 2012 op 'het eerlijke verhaal' van Samsom stemden, lijken teleurgesteld in hun partij. Alternatieven bieden zich aan. Zo staat D66 te trappelen om in de grote steden de leidende positie van de sociaal-democraten over te nemen.

Maar ook de SP valt de PvdA direct aan. 'Kies voor het origineel', houdt die partij de PvdA-kiezers voor. Partijvoorzitter Spekman hoopt dat kiezers zien hoe dapper het was om 'verantwoordelijkheid te nemen'. "Weglopen van je verantwoordelijkheid levert nu eenmaal geen banen op, noch brengt het je idealen dichterbij."

VVD richt zich op positieve resultaten
Ook bij de VVD is men nerveus. De peilingen voorspellen niet veel goeds. Na een dip in 2006 was de partij in 2010 juist terug op het niveau van 2002 - ruim vijftien procent van de kiezers. Eerder nam een fractievoorzitter de benen na een verlies van twee procent. In de VVD is de hoop erop gericht dat kiezers de eerste positieve resultaten van het kabinetsbeleid zien: dat het consumentenvertrouwen is gestegen, dat de huizenverkoop toenam. Het landelijk bureau maakte zelfs posters waarmee lokale liberalen die successen kunnen uitventen. Werkt dat niet, dan wijkt de kiezer mogelijk uit naar lokale partijen.

CDA: komen de kiezers nog terug, is de vraag
Het CDA kreeg de afgelopen jaren klap na klap. De partij verloor in de verkiezingen van 2010, en deed dat opnieuw bij de landelijke verkiezingen van 2012. Nu is alles erop gericht om in ieder geval die in 2012 weggelopen kiezers terug te halen.

Het CDA profileert zich als een partij die dicht bij de mensen staat en concrete oplossingen biedt. De partij heeft de lokale afdelingen meegeven dat ze zich bijvoorbeeld kunnen richten op de soms haperende invoering van passend onderwijs voor kinderen met een beperking, of op de afbraak van buurtvoorzieningen.

D66 hoopt op een nieuwe klapper
D66 maakte in 2010 al een grote klapper en hoopt op nog meer. Destijds groeiden de democraten van 148 naar 546 zetels. Nu doen ze in 300 gemeenten mee, 48 meer dan destijds.

In veel gemeenten voeren de democraten een hoopvol motto: 'D66 is niet bang, maar nieuwsgierig'. De grootste troef van D66 is het extra geld voor onderwijs dat de partij in het herfstakkoord wist binnen te slepen. Al maanden reist partijleider Alexander Pechtold universiteitssteden af om die troef uit te spelen.

GroenLinks staat bol van de hoop
"GroenLinks heeft nu 69 wethouders in 65 gemeenten. Die invloed wil de partij behouden", zei GroenLinks partijleider Bram van Ojik bij de start van de campagne van zijn partij, een week geleden.

GroenLinks moet beter uit deze verkiezingen komen dan uit de laatste landelijke. De hoop is gericht op behoud van het aantal raadszetels van 2010. Kiezers moeten terugkeren op thema's rond zorg, arbeid en milieu, met een strakker logo en een daadkrachtige campagne: GroenLinks zal bij minstens 100.000 mensen aanbellen.

SP houdt de teugels strak
Voor de SP moeten de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 wel uitlopen op een feestje. In 2010 verloren ze zoveel, dat winst eigenlijk de enige mogelijkheid is. Destijds had Agnes Kant net het leiderschap van Jan Marijnissen overgenomen. Terwijl de SP in meer gemeenten meedeed dan ooit, verloor ze 83 raadszetels. Bij de landelijke verkiezingen in 2012 was de SP meer dan twee keer zo groot als bij die verloren raadsverkiezingen. Bovendien kan de SP profiteren van de onvrede over de PvdA. De partij is echter nog te jong - en te streng in de selectie - om in alle gemeenten een volwaardige kandidatenlijst te kunnen leveren.

PVV richt zich op Europa
Voor wie niet in Almere of Den Haag woont, speelt de PVV geen rol in de gemeenteraadsverkiezingen. Dat is vooral prettig voor lokale partijen en de VVD, bleek uit onderzoek van bureau Kieskompas. De partij zat in beide steden de afgelopen periode ook in de raad.

In Den Haag waren er talloze ruzies en afsplitsingen, maar dat leidde tot nog toe in de plaatselijke peilingen niet tot minder populariteit. Dat de partij hardnekkig vasthoudt aan een verbod op hoofddoekjes in openbare gebouwen, sluit op voorhand al coalitiedeelname uit.

CU/SGP zuchten onder halve gedoogrol
De ChristenUnie is een betrouwbare partij, die graag verantwoordelijkheid neemt en stabiliteit brengt. Zo stond het in 2010 in de doelen van de partij - en dat betekent dat ze weinig anders konden. Ze moesten wel meedoen met dat Herfstakkoord. Ook de SGP deinst niet terug voor verantwoordelijkheid. Het Herfstakkoord is voor de kleine christelijke partijen wel een nadeel in de verkiezingen. Met hun steun worden door het kabinet forse maatregelen genomen in bijvoorbeeld de ouderenzorg. Daar staat een bijzonder trouwe achterban tegenover, die het ook wel prettig vindt dat de eigen partij invloed heeft.

undefined