Kennemerstrand Expres voor avontuurlijke dagjesmensen
Van een onzer verslaggeefsters IJMUIDEN - Het vergt heel wat fantasie om in de vlakte met bloeiend onkruid een treinstation te zien. Maar hier stopt over een paar weken toch ècht de Kennemerstrand Expres, de eerste spoorlijn in Nederland van een concurrent van NS. De passagiers kunnen vanuit de trein zo oversteken naar de visgroothandel even verderop. Of naar de auto-onderdelenhandel, in een loods pal naast het station. Maar het IJmuider strand, dat ligt voorlopig nog 2,8 kilometer verderop.
Zo is het altijd geweest. De spoorlijn Haarlem-IJmuiden stopte sinds 1883 in de haven, midden tussen de bedrijven. En niet aan het strand. IJmuiden was een werkstad. In 1983 sloot de NS de lijn wegens miljoenenverlies. In het boemeltje zaten op de meeste dagen niet meer dan tien passagiers. Het historische stationsgebouw werd vorig jaar wegens bouwvalligheid gesloopt. De rails liggen er nog wel, verroest.
De Amsterdamse rederij Lovers ziet voor de opgedoekte verliespost juist grote mogelijkheden. Lovers verwacht, met een nieuw soort service, op topdagen zeker 1 500 passagiers. De nieuwe trein mikt vooral op ondernemende dagjesmensen. De fiets kan mee, de trein rijdt alleen 's zomers en in de weekeinden. En dat die passagiers voorlopig uitstappen tussen loodsen en onkruid - Lovers denkt dat ze zelfs dát schitterend vinden. “Leuk, een beetje avontuur. En de haven hoort bij deze historische spoorlijn”, zegt Peter Sul, mede-eigenaar van Lovers. Een bus van Lovers zal de treinreizigers naar het strand brengen.
Als exploitant hoeft Lovers niet zelf de spoorlijn op te knappen. Daar zorgt de overheid voor, zoals de overheid ook voor NS het onderhoud doet. Deze week heeft Rail Infrabeheer een begin gemaakt met de werkzaamheden. Het enige zichtbare is voorlopig, dat het onkruid tussen de verroeste rails en langs de taluds wordt weggemaaid - voor het eerst sinds jaren. De maaiers zijn begonnen bij het zuidelijke deel van het traject, op het punt van de splitsing met de NS-spoorlijn Haarlem-Alkmaar. Eén voor één worden ook de perrons onder het gras vandaan gehaald. De stoptrein naar IJmuiden had zeven haltes, sommige nauwelijks een kilometer na elkaar.
Ook het perron Driehuis-Westerveld, waarschijnlijk de bekendste halte, is weer tevoorschijn gekomen. Honderd meter naast de halte beginnen de bossen en duinen van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Aan de rand van het park ligt een van de mooiste begraafplaatsen van Nederland en bovendien het oudste crematorium. Er is een tijd geweest dat op rouwkaarten de tekst stond vermeld, dat de crematie plaatsvond 'na aankomst van de trein van 12.00 uur'. Uit het hele land kwamen families per trein naar Driehuis-Westerveld, en soms ook de overledenen zelf.
De oude halte is over een paar weken weer per trein bereikbaar. Volgens Lovers heeft het crematorium er met nadruk om gevraagd, omdat bezoekers die geen auto hebben, nu een ingewikkelde busrit moeten maken om in Driehuis-Westerveld te komen. Maar minstens zo belangrijk is dat op Driehuis-Westerveld de fietsers kunnen uitstappen, die door de duinen naar Zandvoort of Amsterdam willen terugrijden. Dit deel van de duinen is nu per openbaar vervoer nauwelijks bereikbaar.
Maar wie naar het strand wil, moet eerst met het treintje nog door Velsen-Zuid en IJmuiden. Langs villa's en vooral langs de vele naoorlogse arbeiderswijken van IJmuiden. Mooi is IJmuiden niet. Alle haltes komen voorbij: Zeeweg, IJmuiden-Oost, Casembrootstraat, Julianakade. Vader met z'n boterhammen in de trommel stapte hier vroeger op de trein naar de fabriek. De wachthokjes van toen staan er nog, in kaarsrechte jaren zestig-stijl.
Uit die tijd stammen ook wat kleine stationnetjes, die na 1983 werden verkocht en tegenwoordig als woning dienen. Aan de Zeeweg zijn de bewoners op vakantie. Maar ze hebben deze week in de plaatselijke krant laten weten, dat ze dolblij zijn met de terugkeer van de trein. Veel stationsbewoners hebben zich al aangeboden als vrijwilliger voor het bedienen van de slagbomen.
In heel Velsen en IJmuiden is er groot enthousiasme voor de heropening van de spoorlijn. “NS en Lovers gaan elkaar beconcurreren, en wij zijn de lachende derde”, zegt een vrolijke wethouder Jan Westendorp. De VVD'er is de vervoer-specialist van het college. Voor hem komt de spoorlijn als geroepen. Drie jaar geleden werd voor de kust van IJmuiden de zeer prestigieuze Marina geopend, een dure jachthaven en een nieuw strand met een boulevard. Maar het gaat niet naar wens met de Marina. De vaste ligplaatsen in de jachthaven zijn nog maar voor een derde verhuurd. De bouw van een hotel lijkt eeuwig uitgesteld te worden. Langs de boulevard is nauwelijks de helft van de winkels en restaurants verhuurd, de rest staat leeg. Ook de bouw van een serie luxe appartementen aan zee moet nog steeds beginnen.
De Marina moet de grote trekpleister worden van IJmuiden. “Het gezelligste strand van Nederland is het nu al”, zegt de wethouder. Hij verklaart de trage start van het project uit aanloopproblemen. Dit is pas het derde seizoen. “IJmuiden was echt een strand voor mensen die het wisten te vinden. We proberen nu voor het eerst mensen te trekken.”
Tot drie jaar geleden vonden de meeste mensen het strand van IJmuiden zelfs té breed. Vanaf de duinen kon je de branding zelfs niet zien. Door de aanleg van een binnenmeer en een nieuwe duinenrij is het strand kunstmatig verplaatst. Met als voordeel dat je vanaf je badlaken zelfs het bekende IJmuider uitzicht niet meer hebt. De Hoogovens zijn niet meer zichtbaar. “En de geuroverlast van Hoogovens is al jaren voorbij”, zegt Westendorp.
Vroeger was IJmuiden een wat sjofel, maar genoeglijk strand, voor de minder vermogende Amsterdammers die in onderjurk en opgestroopte lange broek op de pier zonnebaadden. Sportvissers kwamen er ook graag. Ze laadden hun auto's bij voorkeur óp het strand uit. Strandtenten waren er nauwelijks, hotels al helemaal niet. IJmuiden moet het nieuwe imago van badplaats van onderaf opbouwen.
Net als vroeger is nog steeds de handicap dat bijna alle drukte van dagjesmensen moet komen. Gisteren zaten er op het honderden meters brede strand nog geen honderd mensen. De vijf strandtenten hebben een nog beroerder seizoen dan de meeste van hun collega's in andere badplaatsen. Ursula Koks, van strandtent Zeezicht, moppert. “Juist deze week horen we, dat de gemeente toestemming geeft voor een zesde strandtent erbij. Voor Lovers”.
Toch wil ook zij over de Amsterdamse rederij geen kwaad woord zeggen. “Of er dankzij de trein echt zo veel extra mensen naar het strand komen, moet ik nog zien. Maar alle aandacht die er is voor de nieuwe spoorlijn, kan nooit kwaad. Voor ons is het toch extra promotie.”
Zo denkt ook de wethouder er over. Belangrijk is volgens hem ook, dat de Noordzee-stranden beter bereikbaar worden, en een extra treinverbinding kan daar toe bijdragen. Westendorp is aangestoken door het spoor-virus. Hij is zelfs al volop aan het denken over wat er ná de heropening van de spoorlijn moet gebeuren. “Lovers wil heel graag de rails doortrekken tot aan het strand. We praten daar nu over. Het lijkt ons een heel goed plan. Aan ons zal het niet liggen.”
