Profiel
Keiharde soldaat en intellectueel James Mattis op Defensie in VS
Het valt aan te nemen dat James Mattis, als hij volgend jaar in het Pentagon aan het werk mag gaan, een van zijn bekendste motto's thuislaat. "Wees beleefd, wees professioneel, maar met een plan om iedereen te doden die je ontmoet", adviseerde de gepensioneerde generaal (66) ooit zijn mariniers.
Met de voordracht van Mattis als minister van defensie benoemt Donald Trump voor het eerst sinds 1950 een hoge militair op die post. Mattis is sinds 2013 niet meer in dienst van het Amerikaanse leger. Om de scheiding tussen militaire uitvoerders en burgerlijke beleidsmakers te benadrukken, mag dat eigenlijk niet voordat de betrokkene zeven jaar uit actieve dienst is. Maar bij de Republikeinse meerderheid in het Congres, dat dispensatie kan verlenen, is de keus goed gevallen.
Mattis staat bekend als een vechtjas en een intellectueel ineen. Hij leidde mariniers bij de invallen in Afghanistan in 2001 en in Irak in 2003. In 2004 was hij betrokken bij de gevechten in de provincie Anbar en de stad Fallujah, dat in handen was van opstandelingen tegen het nieuwe regime in Bagdad. Zijn manschappen, die hem de bijnaam 'Mad Dog' gaven, waardeerden het dat hij daarbij vaak meereed in de voorste linies. Zijn bazen en de media keken soms wel op van uitspraken als: 'sommige mensen schiet je met plezier dood'.
Intellectueel
Op basis van een enorme belezenheid (zijn bibliotheek telde ooit zo'n zevenduizend boeken over oorlogvoering en strategie) ontwikkelde Mattis ook nieuw, soms tegendraads beleid. Samen met een andere generaal, David Petraeus, herschreef hij het handboek voor strijd tegen opstandelingen.
Daarin werd benadrukt dat militairen die onder burgers patrouilleren uiteindelijk veiliger zijn als ze wat meer risico nemen. Bijvoorbeeld door niet iedereen die maar enigszins gevaarlijk lijkt meteen uit te schakelen, waarbij dan immers regelmatig onschuldige burgerdoden zullen vallen en de steun van de bevolking afneemt.
In 2010 volgde hij David Petraeus, die na een schandaal moest aftreden, op als hoofd van Central Command, dat gaat over alle operaties in Afghanistan en Irak. In 2013 werd hij door president Barack Obama ontslagen, naar verluidt omdat hij zich kritisch had uitgelaten over het akkoord dat Iran van een kernwapen moet afhouden.
Met dat akkoord heeft zijn nieuwe baas, Donald Trump, ook niet veel op. Maar Mattis is er ook geen voorstander van het nu weer op te zeggen. Net zo min deelt hij Trumps mening dat martelen een nuttig en toegestaan middel is om informatie uit terreurverdachten te krijgen.
Bij zijn nieuwe baan in de politiek krijgt Mattis veel te maken, en misschien te stellen, met een andere generaal b.d. (van lagere lang dan hij). Mike Flynn is de adviseur nationale veiligheid van Trump. En gisteren stond op de korte lijst met namen voor het ministerie van buitenlandse zaken ook nog steeds een generaal: David Petraeus.
