Kans op dodelijk ongeval 's nachts honderdmaal groter
Nachtelijke ritten achter het stuur zijn riskant, dat weten experts allang. Maar reisorganisatie Peter Langhout, die twijfelt over de voortzetting van nachtpendels, wil dat toch nog eens wetenschappelijk laten uitzoeken. Vorige week reed een van haar bussen 's nachts om half drie tegen een viaduct bij het Franse Valence. Gisterochtend was het opnieuw raak: een Britse vakantiebus verongelukte tussen Vierzon en Bourges.
Het staat nog niet vast dat de chauffeurs in slaap vielen, benadrukt A. de Weerd, hoofd van het Haagse Centrum voor Slaap- en waakstoornissen. Maar het kán wel, voegt hij daaraan toe. Want 's nachts en in de vroege ochtend functioneren mensen het slechtst. Zoals bijvoorbeeld bleek uit Zweeds onderzoek onder treinmachinisten, enkele jaren geleden. Die vielen twee of drie keer per nacht in slaap, tot een minuut lang. De Weerd: ,,'s Nachts vinden ook de ongevallen plaats waarbij mensen alleen op de weg zijn en toch in de greppel raken.''
De kans op verkeersongelukken is 's nachts vele malen groter is dan overdag, bevestigt de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. In de nachtelijke uren blijkt het risico op een dodelijk ongeval voor autobestuurders grofweg honderdmaal hoger dan overdag.
Voor de verminderde alertheid in de vroege ochtend is een simpele verklaring. ,,We zijn nu eenmaal dagdieren'', zegt de Leidse hoogleraar fysiologie W. Rietveld. ,,Dat bepaalt onze biologische klok: overdag zijn we wakker, 's nachts slapen we.'' Werken in de nachtelijke uren kán wel, mits dat gepaard gaat met een gezonde portie stress. Hoe routinematiger de klus, hoe groter de kans op brokken.
Rietveld: ,,Een chirurg die 's nachts een spoedoperatie moet doen, heeft heus nergens last van. Die kan zijn biologische klok 'overrulen'. Maar dat is veel moeilijker bij een lange, saaie autorit.'' Ervaring is dan eerder een nadeel dan een voordeel, speculeert hij. Regelmatig uitrusten helpt wel, zegt Rietveld. Maar zelfs al wisselen twee chauffeurs elkaar af tijdens een nachtelijke busrit naar een vakantiebestemming, feit blijft: ze zitten achter het stuur terwijl ze volgens hun biologische klok in bed horen te liggen. ,,Dat betekent dat ze steeds heel korte stukjes zouden moeten rijden. Ik denk niet dat ze veel langer dan een uur alert kunnen blijven.''
Peter Langhout Reizen heeft het Haagse Centrum voor Slaap- en waakstoornissen en het universitaire slaaplaboratorium in Leiden gevraagd te helpen bij het onderzoek naar de veiligheid van nachtpendels. De reisorganisatie wil meer inzicht in het bioritme van chauffeurs, en bezien of de regels voor rij- en rusttijden kunnen worden aangescherpt.
