Kamer: De brexit-noodwet geeft het kabinet te veel macht

Terwijl de Britten worstelen met hun vertrek uit de EU, staat politiek Den Haag voor de vraag hoe met noodsituaties tijdens een chaotische brexit om te gaan. Het kabinet wil ruime bevoegdheden. Minister van buitenlandse zaken Stef Blok heeft een wetsvoorstel ingediend dat ministers gedurende een jaar de mogelijkheid geeft op eigen houtje wetten aan te passen of maatregelen te nemen die afwijken van de wet.

In de Kamer voelen veel partijen zich ongemakkelijk bij deze vrijbrief voor de regering. De coalitiepartijen CDA en D66 stellen een aanpassing voor waarbij de ministeriële maatregel na tien weken automatisch vervalt. Volgens Kees Verhoeven (D66) geeft dat het kabinet voldoende tijd om de inhoud van de noodmaatregel in een wetsvoorstel of maatregel te gieten die pas ingaat als de Kamer er wel goedkeuring aan geeft. “Je moet snel kunnen reageren bij onverwachte situaties, maar er is een parlementair slot op de deur nodig.”

Oppositiepartijen vinden dit voorstel een flinke verbetering ten opzichte van het oorspronkelijke plan van Blok, maar voelen zich nog steeds ongemakkelijk. Renske Leijten (SP) zegt dat noodsituaties ook via bestaande procedures op te lossen zijn. “Blok noemt als voorbeeld dat vee mogelijk op de kade blijft staan als een minister geen regels opzij schuift. Maar als dieren staan te creperen, kun je met een beroep op de openbare orde gewoon ingrijpen.”

Ook Bram van Ojik (GroenLinks) vindt de door Blok geschetste problemen te licht. “Voor vee in nood kun je toch een oplossing vinden zonder de Kamer op voorhand buitenspel te zetten?” Hij heeft er moeite mee dat naast het voorbeeld van vee Blok niet aangeeft voor welke sectoren hij denkt dat ministers hun speciale bevoegdheden gaan gebruiken.

Niet iedereen is het met deze kritiek eens. Anne Mulder (VVD): “De wet gaat om het aanpakken van onverwachte noodsituaties. Die kun je per definitie niet van tevoren precies omschrijven.”

Hij heeft wel begrip voor de zorgen van D66 en CDA, en overweegt hun aanpassingsvoorstel te steunen. “Je moet democratische controle zo veel mogelijk waarborgen. Maar ik wil wel eerst van Blok weten of de regering dan nog voldoende handelingsvrijheid heeft in noodgevallen.”

Gevoeligheid

Dat er nu discussie ontstaat over de brexit-wet waar de Kamer hoogstwaarschijnlijk volgende week over debatteert, laat in de ogen van Van Ojik zien dat Blok de gevoeligheid onderschat. “Het plan komt over alsof het zonder nauwkeurige onderbouwing naar de Kamer is gestuurd in de verwachting dat het toch wel geaccepteerd wordt. Maar dit raakt aan de fundamentele verhouding tussen kabinet en Kamer.”

De vrees van oppositiepartijen is namelijk dat er een precedent ontstaat waarbij een kabinet in moeilijke tijden buiten de Kamer om wil regeren. Leijten: “Het risico is dat een volgende regering tijdens bijvoorbeeld een milieuramp of financiële crisis weer om een wet vraagt met vergelijkbare bevoegdheden.”

Lees ook:

De douane kan een harde brexit niet aan

Nederland heeft lang niet genoeg controleurs om een harde grens met het Verenigd Koninkrijk te bemannen.

May verliest stemming brexitdeal: 202 stemmen voor, 432 tegen

De brexitdeal van de Britse premier May is dinsdagavond door het parlement afgewezen. Het akkoord met de Europese Unie kreeg 202 stemmen voor en 432 tegen.