Kabinetsplan tegen belastingontwijking heeft weinig zin

De voorgestelde bronheffing op rente, royalty’s en dividend die vanaf 2021 in zal gaan helpt niet om Nederland minder aantrekkelijk te maken als doorsluisland, zo stelt het Centraal Planbureau in een studie die vandaag is gepresenteerd.

Multinationals maken volop gebruik van de fiscale mogelijkheden in Nederland. Daartoe hebben zij 4228 miljard euro aan bezittingen ondergebracht in zogeheten bijzondere financiële instellingen, brievenbusfirma’s in de volksmond. Die cijfers stammen uit 2016, en zijn bijna een verdrievoudiging van de 1524 miljard euro die in 2004 nog werd geteld.

Jaarlijks leveren die bezittingen een inkomensstroom op van zo’n 200 miljard euro, ook grofweg drie keer zoveel als de 70 miljard euro uit 2004. Dat gaat om dividend uit deelnemingen, rente op leningen die zijn uitgegeven of royalty’s voor het gebruik van intellectueel eigendom dat in beheer is van de Nederlandse brievenbusfirma’s.

Bronbelasting

Het kabinet wil met de voorgenomen bronbelasting tegengaan dat dat geld direct Nederland weer uitgaat richting belastingparadijzen. Eind vorig jaar is een lijst opgesteld van 21 landen die met die belasting te maken gaan krijgen. Als de brievenbusfirma’s het geld naar die landen overmaken, houdt de Belastingdienst daar 20,5 procent op in. Daarmee verliest de geldroute, die vaak juist is opgezet om belasting te ontwijken, zijn aantrekkelijkheid.

Maar lang niet al die miljarden gaan vanuit Nederland rechtstreeks naar belastingparadijzen, zo liet staatssecretaris Snel (D66) van financiën eerder ook al weten. Het grootste deel komt uit en gaat naar andere doorsluislanden, zoals Luxemburg, Ierland of Zwitserland. Voor die landen geldt de nieuwe belasting niet, en dus houdt de bronbelasting het doorsluizen via die landen naar belastingparadijzen niet tegen, schrijft het CPB.

Zwarte lijst

De voorgestelde bronbelasting zal die geldstromen daarom nauwelijks tegengaan, aldus het CPB. “Dat hangt samen met de gekozen definitie van een belastingparadijs. Het is waarschijnlijk politiek en juridisch lastig om landen als Luxemburg, Ierland en ook Zwitserland in deze definitie te betrekken.” Nu zijn de landen die met de nieuwe heffing te maken krijgen gekozen op basis van het tarief op de winstbelasting dat zij hanteren: als dat lager is dan 9 procent, komen ze op de Nederlandse zwarte lijst.

Maar dat tarief zegt niets over de mate waarin ondernemingen daadwerkelijk belast worden over die geldstromen, schrijven de CPB-onderzoekers. Zo heft Luxemburg niets over rente en royalty’s die het land binnenkomen of uitgaan. Het feit dat Luxemburg een normaal tarief voor de winstbelasting kent, zegt dan niets. Het zou daarom veel beter zijn om te kijken naar wat er daadwerkelijk belast wordt in landen, het zogeheten effectieve tarief.

‘Pr-stunt’

Het CPB sluit zich met de kritiek aan bij twee wetenschappers van de Universiteit Leiden, Jan Vleggeert en Henk Vording. Zij stelden eerder al dat er beter naar het effectieve tarief gekeken kan worden om te bepalen of er sprake is van belastingontwijking. De voorgestelde bronbelasting van het kabinet is volgens hen vooral een pr-stunt, die weinig doet aan belastingontwijking maar waarmee Nederland hoopt het eigen imago als fiscale doorvoerhaven wat op te vijzelen.

Toch is de bronbelasting niet helemaal zonder effect. Nu nog gaat zo’n 60 procent van alle inkomende royalty’s in Nederland direct door naar belastingparadijs Bermuda. Die route wordt wel afgesneden, waardoor in elk geval Google op zoek moet naar een nieuwe ontwijkingsconstructie. Dat bedrijf liet vorig jaar bijna 20 miljard euro door Nederland naar Bermuda stromen om zo geen belasting te hoeven betalen. Ook een omvangrijke stroom aan rente van Nederlandse brievenbusfirma’s naar de Kaaimaneilanden wordt geraakt.

Het zijn vooral Amerikaanse bedrijven die Nederland als belastingrotonde gebruiken, blijkt uit de CPB-studie. Zo belanden uiteindelijk vrijwel alle royalty’s in de Verenigde Staten, ook als die eerst naar belastingparadijzen gaan. Voor dividenden gaat het om ruim 40 procent, bij rentebetalingen belandt ruim 35 procent uiteindelijk in de VS.

Lees ook:

Brievenbusfirma’s sluizen 22 miljard door Nederland naar belastingparadijzen

Het kabinet wil met een bronbelasting zo'n 22 miljard euro die jaarlijks naar belastingparadijzen gaat tegengaan. Het restant blijft ongemoeid.

Wetenschappers: Bronbelasting is vooral een pr-stunt van het kabinet

Volgens twee belastingwetenschappers van de Universiteit Leiden is de voorgenomen bronbelasting van het kabinet vooral een pr-stunt.