Juryvoorzitter: Filosofie is nu minder hyperig

Waar denken de publieksfilosofen in Nederland over na? Laten we eens een blik werpen op de lijst met boeken die dit jaar meedingen naar de bokaal voor de 'meest prikkelende en urgente' wijsgerige publicatie. Deze wordt vandaag bekendgemaakt. Is er een thematische lijn in te ontwaren?

Op het eerste gezicht niet. Van kunst tot waanzin en van vreedzaam vechten tot gratis geld voor iedereen: de onderwerpen lopen sterk uiteen. Ieder gaat zijn eigen gang.

Die eigenzinnigheid verrast Florentijn van Rootselaar. Hij zit in de jury van de Socrates Wisselbeker, zoals de prijs voor het beste filosofieboek heet. Waar wijsgeren de afgelopen jaren vooral aanhaakten bij actuele discussies in de maatschappij - over het brein en de vrije wil, bijvoorbeeld - valt Van Rootselaar op dat ze daar dit jaar juist aan voorbijgaan. "Ze schrijven niet meer waar iedereen het over heeft. De publieksfilosofie is minder hyperig geworden. Filosofen varen hun eigen koers, ze trekken de wereld in en beginnen te schrijven vanuit hun eigen observaties en vragen."

Soms is die wereld zo klein als een rijtjeshuis: in zijn boek overdenkt Pieter Hoexum zijn bestaan als huisman. Ook het interview van Wim Brands met Denker des Vaderlands René Gude staat dicht bij huis. Een zeer persoonlijke reflectie over Gude's naderende dood. Soms is de wereld verder weg. Of van water, zoals in het boek van René ten Bos. Van Rootselaar: "Een zeer actueel thema, zeker. Maar niet geijkt. Er is nauwelijks een publiek debat over. Juist die verrassende keuze typeert het filosofische aanbod van dit jaar."

Twee boeken op de longlist lijken enigszins te detoneren met de rest. Abraham de Swaan en Willem Schinkel schrijven over geschiedenis en sociologie. Zijn dat überhaupt wel filosofische boeken? Van Rootselaar: "Ik denk het wel. Willem Schinkel verhoudt zich expliciet tot filosofische vragen. Het is waar dat die bij De Swaan een minder grote rol spelen. Zijn boek gaat over de vraag hoe mensen tot kwade daden komen. Het klopt dat hij die vraag niet uitwerkt met verwijzing naar de filosofische traditie, maar we waren zo onder de indruk van zijn denkkracht dat we hem toch op de longlist hebben gezet."

De jury is dit jaar dezelfde als vorig jaar: Florentijn van Rootselaar (redacteur van Filosofie Magazine), Peter-Paul Verbeek (Hoogleraar Filosofie van Mens en Techniek aan de Universiteit Twente), Elma Drayer (columnist de Volkskrant) en de Vlaamse filosofe en journaliste Anna Luyten.

De shortlist van vijf titels wordt later deze maand bekendgemaakt. De winnaar krijgt de prijs tijdens de Filosofie Nacht op 17 april uitgereikt, in het Amsterdamse Pakhuis de Zwijger. Vorig jaar ging de eer naar Jan Bransen voor zijn boek 'Laat je niets wijsmaken'.

undefined

De twintig boeken op de longlist zijn:

Wouter Kusters - Filosofie van de waanzin

Ger Groot - Plato in tijden van Photoshop

Ann Meskens - The making of

Jos de Mul - Kunstmatig van nature

Hans Achterhuis en Nico Koning - De kunst van het vreedzaam vechten

Tim de Mey - Het voordeel van de twijfel

Pouwel Slurink - Aap zoekt zin

Wim Brands - In gesprek met René Gude; sterven is doodeenvoudig. Iedereen kan het

René ten Bos - Water

Willem Witteveen - De wet als kunstwerk

Willem Schinkel - Over nut en nadeel van de sociologie voor het leven

Maarten van den Heuvel - Vrijheid, gelijkheid, broederschap

Herman de Dijn - Vloeibare waarden

Abram de Swaan - Compartimenten van vernietiging

Joke Hermsen - Kairos

Martijn Meijer - Moeilijk te geloven dat ik echt besta

Paul van Bendegem - Elke drie seconden

Pieter Hoexum - Kleine filosofie van het rijtjeshuis

Coen Simon - Het huishouden van onze verlangens

Rutger Bregman - Gratis geld voor iedereen

undefined