Jubel bij Museumpleinakkoord

DEN HAAG – Deze keer geen gedoe over wie wel of geen handje geeft. Geen rood aangelopen koppen of openlijke verwijten. Integendeel. Vrijdagnacht hing in het gebouw van de Sociaal-Economische Raad – waar werkgevers, kabinet en vakbeweging een nieuw sociaal akkoord bereikten – een feestelijk sfeertje.

Opluchting en tevredenheid vulden na afloop de vergaderruimten. Complimenten en bedankjes waren niet van de lucht, handen werden gedrukt, grapjes gemaakt en voor de camera's werd weer welwillend geposeerd. Eindelijk hebben werkgevers, bonden en kabinet elkaar gevonden na een verloren halfjaar vol acties en sfeerbederf over en weer. ,,Het heeft geen zin om daarop terug te kijken. Laten we vooral naar de toekomst kijken”, sprak premier Balkenende. En alle aanwezigen waren het daar roerend mee eens.

Het werk van rijkssnuffelaar Van der Knaap en het geheime overleg van de laatste weken heeft niet alleen een reeks afspraken opgeleverd over WW, WAO en vut/levensloop. Het akkoord onderstreept vooral waar het in de polder eigenlijk allemaal om draait. En dat is, aldus de premier, het ,,diepe besef dat het in Nederland beter is samen te werken dan tegenover elkaar te staan. Dat gevoel zit diep in onze cultuur. Nederlanders leven liever niet in een vechteconomie.”

Waar die wijze woorden vandaan komen, laat zich raden. FNV-voorzitter Lodewijk de Waal en zijn CNV-collega Doekle Terpstra schrijven het succes vooral toe aan de 300 000 mensen op het Amsterdamse Museumplein, waardoor de vakbeweging op 2 oktober haar bestaansrecht weer heeft kunnen bewijzen. Volgens de FNV-voorzitter moet dit akkoord daarom de geschiedenisboekjes ingaan als het Museumpleinakkoord. Volgens Terpstra is het kabinet eindelijk tot het inzicht gekomen dat zonder sociale partners en de maatschappelijke bewegingen er bitter weinig klaar kan worden gespeeld. ,,Actie voeren is goed geweest voor Nederland”, stelt hij.

Ook het kabinet heeft alle baat bij een akkoord. De regering verloor onlangs met haar ingrijpende sociaal-economische hervormingsagenda verontrustend snel de greep op de samenleving. Premier Balkenende: ,,De Waal zei vanavond nog dat we in dit land geen verdere verdeeldheid nodig hebben. En ik kan het niet anders zeggen.” Daarmee verwees hij indirect naar de strijd tegen het moslimterrorisme die sinds de moord op columnist/cineast Theo van Gogh de meeste aandacht vergt. In die strijd is het essentieel om grote eensgezindheid te realiseren in alle geledingen van de samenleving.

Met het akkoord kunnen alle partijen met opgeheven hoofd thuiskomen. Het kabinet heeft een aantal maatregelen afgezwakt, al blijft de afschaffing van de vut en de komst van een individuele levensloopregeling een feit. Belangrijk is vooral dat de regering steun van de vakbeweging heeft gekregen bij het uitwerken van hervormingen. Of, zoals minister De Geus van sociale zaken stelde: ,,Het belangrijkste is: we werken er nu samen aan.”

FNV-voorzitter De Waal heeft het niet meer over het 'rotbeleid van dit rotkabinet' en telt ook zijn zegeningen. Er is geen loonafspraak en het kabinet gaat niet in cao's ingrijpen. Essentieel voor dit akkoord was dat het kabinet alsnog de hoofdlijnen van het Seradvies voor de WAO overneemt. Door dat eerder niet te doen, liep alle overleg vast.

Verder moeten werknemers nog wel zelf kiezen voor een levensloopregeling, maar deelname wordt aantrekkelijk gemaakt omdat de fiscus bijdraagt. Het wordt nog aantrekkelijker in cao's wordt geregeld dat ook de werkgever bijdraagt. Die werkgeversbijdrage moet vervolgens elke werknemer krijgen, maar de niet-deelnemers aan de levensloopregeling zullen over dit geld belasting moeten betalen.

De werkgevers zijn met enige moeite akkoord gegaan. Als belangrijkste voordeel zien zij de rust op het arbeidsfront. ,,En dat is nodig want de omzet van onze leden is te laag”, zei VNO/NCWvoorzitter Jacques Schraven vrij-dag, die direct alle Nederlanders opriep om toch vooral de euro's goed te laten rollen met Sinterklaas. Enkele ministers tastten daarop diep in hun zakken, om enkele munten jolig over de tafel te laten rollen.

Met het herstel van de 'natuurlijke' verhoudingen in de Hollandse polder kan de SociaalEconomische Raad weer veel adviesaanvragen tegemoet zien. Die gaan over de kenniseconomie, sociale innovatie en nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling in de sociale zekerheid. Het kabinet heeft twee WW-maatregelen ingetrokken omdat de Ser nu voor 1 april 2005 met een advies komt voor een 'toekomstbestendige' werkloosheidswet. Op dit advies ligt overigens alweer een hypotheek, want het Ser-advies moet eenzelfde volumedaling in de WW opleveren als het kabinet beoogde, of, anders gezegd, een kleine half miljard euro besparen.

De werkgevers Schraven, Hermans (MKB) en Doornbos (LTO), lieten ook al weten dat ze niets zien in een werkgeversbijdrage voor de levensloopregeling. Ze vrezen dat werknemers dat geld niet zullen gebruiken waarvoor het is bedoeld: tussentijds (zorg) verlof. Maar in alle feestgedruis van vrijdagnacht was er niemand die zich daarover opwond.