'Jongeren dwepen met nationalisme'

In 2001, na de aanslagen in de VS, bleef de teller steken op 70 incidenten. De afgelopen weken variëerden de voorvallen van vernielingen tot brandstichtingen en zelfs een bomaanslag op een islamitische basisschool in Eindhoven. Net als in 2001 is nauwelijks bekend wie de daders zijn. Slechts in één geval, een brand in de Heerenveense Sefaatmoskee, is een verdachte met extreemrechtse parafernalia in zijn huis opgepakt.

In vier andere zaken waarin aanhoudingen zijn verricht houdt de politie het vooralsnog op 'baldadigheid', 'kwajongensstreken' of 'uitgaansgeweld'.

Hoogleraar Bert Klandermans, die op de VU onderzoek doet naar extreemrechts, ziet dat anders.

Hij denkt dat er wel degelijk sprake is van een anti-islamitisch sentiment onder groepen Nederlandse jongeren. Zo is de oudste die tot nu toe is opgepakt 25 jaar. De rest is jonger, soms pas14.

Toen de politie in Uden de afgelopen week zes jongeren oppakte voor de brandstichting in de islamitische school, werd er enorm op gehamerd dat zij 'geen banden met extreemrechts hadden'. Maar dat betekent volgens Klandermans geenszins dat de jongeren niet onder invloed staan van dergelijke sentimenten. Zeker nu de culturele elite er zo open en bloot over discussieert, denkt hij.

In Boxmeer, waar brand werd gesticht in een leegstaande kerk, wordt dat herkend. Volgens Gertie Copal, medewerkster van jongerencentrum De Box in Boxmeer, broeit er iets. Er is vooral zorg over de ontwikkeling die groepjes autochtone jongeren in kleinere kernen doormaken. ,,Uitgerekend op de dag dat Theo van Gogh werd vermoord, hadden wij een overleg over de kleine rechtsextremistische signalen van de laatste tijd. Dat zijn er in Boxmeer niet veel, maar genoeg om toch eens te onderzoeken. Dan moet je denken aan het kalken van hakenkruizen of het provoceren met bepaalde kleding als Lonsdale of een geschoren koppie. Dat afzetten tegen buitenlanders zien we in de hele ontwikkeling van verrechtsing onder de Nederlandse jeugd. Je hoort van collega's in Noord-Limburg dat het daar al een groter probleem is. Wij willen voorkomen dat het overslaat.”

,,Het komt steeds vaker voor dat jongeren dwepen met nationalisme”, zegt ook Gé Grubben van het anti-discriminatiebureau LBR. De echte, georganiseerde kern extreemrechtsen is klein en goed in beeld, maar daar omheen zwerven grotere groepen die vanuit machogedrag en onderbuikgevoelens ook hun steentje bijdragen aan de onrust. En die groepen zijn moeilijk in de gaten te houden, aldus Grubben.