Jong Cuba kreunt: tachtigers blijven aan de macht

Gespannen volgden de elf miljoen Cubanen het vijfjaarlijkse partijcongres dat gisteren in Havana eindigde: zou Raúl Castro zijn opvolger benoemen? Hij stopt in 2018 als president, maar in Cuba is de partijvoorzitter de belangrijkste man. Dat is óók Raúl - voorlopig tot 2021.

Gisterochtend klonk er een diepe kreun over het eiland: Castro (84) blijft zitten, en met hem hardliner Machado Ventura (85) die nog met Che Guevara heeft gevochten. Zelfs broer Fidel (bijna 90) kwam even zwaaien.

De Cubanen José Nieves (28, journalist) en Harold Cárdenas (31, blogger en filosofiedocent) zijn een week in Nederland. Ze volgen sinds zaterdag de dagelijkse nieuwtjes van het Zevende Partijcongres waar duizend afgevaardigden een nieuw Centraal Comité benoemden, dat op zijn beurt gisteren het almachtige Politiek Bureau koos.

"Jongeren maken geen enkele kans. Maar de macht moet nu ten minste overgaan naar de generatie van mijn ouders", zei Cárdenas hoopvol, vlak voor de grote domper bekend werd gemaakt. Als het aan hem - en de meeste Cubanen - ligt werd Miguel Diaz-Canel (56) de tweede man, omdat die nieuwere ideeën heeft. Maar Cárdenas waarschuwde al: "De toekomst voorspellen in Cuba is onmogelijk."

En ziedaar: de tachtigers blijven aan het communistische pluche kleven. De hoop van de jeugd is de bodem ingeslagen.

De kansen voor verandering leken te groeien met het revolutionaire bezoek van president Obama aan Cuba in maart. Diens reclame voor democratie en humor sloegen aan bij de Cubanen maar blijken aan de top slechts tot weerstand te hebben geleid. Zowel Raúl Castro als de minister van buitenlandse zaken waarschuwde op het congres voor de 'vijand'. "We moeten nu nog alerter zijn dan ooit tevoren", zei Castro in zijn openingsrede op zaterdag, voor een gigantisch portret van Fidél.

De wens van Obama om het embargo na 54 jaar te beëindigen was slechts een 'andere methode' om politieke verandering in Cuba teweeg te brengen. "De hardliners zijn geschrokken, ze weten hoe de Sovjetunie is ingestort en maken zich grote zorgen", legt Nieves uit.

Daardoor haalde Castro's voorstel het niet om de maximumleeftijd voor politici op 70 jaar te stellen en een maximumtermijn van 2 maal vijf jaar in te stellen. Niets overhaasten, is nu zijn motto, hetgeen de wens tot meer welvaart van de meeste Cubanen negeert. "Hoeveel hardliners er zijn, weet niemand. Onder het volk niet veel, meer in de regering", denkt Cárdenas. "Zij hebben de media in handen dus lijkt het of het er veel zijn." Raúl Castro wordt weleens als hervormer neergezet. "Maar hij is al 50 jaar legerchef. Pragmatischer dan Fidél is hij wel."

Leidde discussie onder miljoenen Cubanen voorafgaand aan het vorige partijcongres nog tot het opstellen van ruim 300 economische hervormingsmaatregelen, ditmaal was er kritiek omdat de voorbereidingen geheim werden gehouden. "Je ziet bij de jeugd twee reacties", zegt Nieves. "Velen ontvluchten het eiland, anderen zien juist kansen, bijvoorbeeld om bij een Amerikaans bedrijf te gaan werken."

Dat de markt zich verder moet openen is voor beiden helder. Cárdenas: "Ik mag nu niets verkopen aan een Italiaan. Ik mag hier ook geen grote koffiemachine kopen. Alles gaat via de regering. Stom. Ze zijn bezeten van de economie, en verloren de politiek uit het oog. Altijd was het embargo reden voor geheimzinnigheid. Maar Amerika is niet meer de vijand. Het moet transparanter worden."

Jongeren voelen zich door deze regering niet vertegenwoordigd, het congres klaagde over politieke apathie bij de jeugd. Tegelijkertijd is de afgelopen vijf jaar een groeiende groep jongeren en ondernemers meer publieke ruimte gaan innemen. Ze willen meepraten, -beslissen, resultaat zien, dingen kopen. Zij bloggen en mailen. E-mail is voor zo'n twee miljoen Cubanen bereikbaar. "De partij ziet de grote verandering niet. Zij moet met ons gaan praten", adviseert filosoof Cárdenas. Hij vreest echter dat de partij door tegenstellingen verlamd is.

Nieuwe kansen voor de jeugd van 50+ volgen in 2021. Nieves vult aan: "Niets is hier toegestaan, maar alles is mogelijk. Het congres moet de straat op om legitimiteit te verkrijgen. Of er ontstaan andere politieke bewegingen."

undefined

Jongerenkrant El Toque (de aanraking) als onderdeel van amusement op usb-sticks

José Nieves (28) coördineert een team van 25 bloggers en jonge journalisten die meewerken aan El Toque. RNW-Media (voorheen Wereldomroep) steunt dit Cubaanse platform en maandblad dat jongeren bij veranderingen wil betrekken. Nieves schrijft ook voor internetmedia als Oncuba en Progreso Semanal. Harold Cárdenas (31) is filosoof, blogger en activist. Hij richtte blog La Jovén Cuba (De jeugd) op en werkt voor El Toque en de BBC. El Toque heeft 30.000 bezoekers per week, maar bereikt de meeste lezers door aan te haken bij het typisch Cubaanse 'Paquete': usb-sticks met films, series en kranten die onder miljoenen bewoners rondgaan. Cárdenas: "Wij bieden in El Paquete het enige politiek gerelateerde nieuws over Cuba."

undefined