Jezus' hemel is een graf te Srinagar

De Rozabal-moskee in Srinagar is de onaanzienlijkste moskee van heel Kasjmir en dat terwijl ze een reliek van onschatbare waarde herbergt: de tombe van Jezus van Nazareth.

Een hekje geeft toegang tot een minuscuul terrein. Het lijkt op slot, maar onze gids weet raad. Even later staan we in het schamele moskeetuintje tussen wat eenvoudige plantenbakken. De christelijke deugd van humilitas, nederigheid, wordt in de nabijheid van Jezus' graf voorbeeldig beoefend. Wij laten onze schoenen staan en betreden de gewijde ruimte.

Niets wijst op het belang van de reusachtige tombe die achter glas zichtbaar is. In de kale ruimte bevindt zich slechts een bord met onleesbare tekst, een toefje plastic bloemen erboven.

Een ondefinieerbaar, aan blasfemie grenzend gevoel bekruipt mij. In deze verstilde ruimte kijk ik naar de tombe waarin 'onze' Jezus begraven zou liggen. Een vreemde gedachte dat hij ergens begráven zou kunnen zijn. Wij herdenken immers ieder jaar zijn hemelvaart.

Hoe was Jezus ooit hier in India beland? In het voetspoor van Alexander de Grote? Om zijn apostelen het goede voorbeeld te geven of gewoon uit Wandersucht?

Op zoek naar een antwoord blijkt behalve de islam, ook het hindoeïsme en het boeddhisme het verhaal van Jezus in India te kennen. Zelfs christelijke (apocriefe) teksten maken melding van Zijn verblijf in Centraal-Azië.

Om een reis van Jezus naar India fysiek mogelijk te maken, zouden zijn kruisdood en hemelvaart ontkend moeten worden. In de literatuur komen twee 'overlevingstheorieën' voor. Beide gaan ervan uit dat Jezus niet aan het kruis gestorven is. Deze stelling past in het islamitische denken, want de Koran ontkent de kruisdood van Jezus. Na drie dagen verzamelde Jezus zijn krachten en stond hij op uit het graf. Toen hij enigszins hersteld was reisde hij met zijn moeder naar Damascus. In de nabijheid van deze stad verbleven zij enige tijd op een plek die nog steeds wordt aangeduid als Mayuam-i-isa: 'de plek waar Jezus leefde'.

In die dagen zou Jezus ook de stad Nisibis hebben bezocht, nabij Edessa (het huidige Urfa in Zuidoost-Turkije). Hier sprak hij met de koning, misschien wel dezelfde die eerder door aanraking met het Mandilion genezen was. Tegenwoordig krijgt de toerist het huisje van Maria aangewezen in Efese.

Jezus en Maria verlieten Damascus en zouden via Anatolië en Perzië naar Afghanistan zijn gereisd. Gaandeweg kreeg Jezus bekendheid onder de bijnaam Yuz Asaph: 'leider van hen die van melaatsheid genezen zijn'. De verhalen over Yuz Asaph benadrukken steeds zijn wonderdadige kracht. In Noordwest-Afghanistan leeft een soefi-sekte, die Yuz Asaph, 'de profeet van Israël', vereert. De leden van deze sekte geloven eveneens dat Yuz Asaph (ook 'Isa' = Jezus genoemd) de kruisiging overleefde en via Turkije en Afghanistan naar Kasjmir reisde.

Aanhangers van de 'Jezus in India-theorie' zien in een passage in de Koran een aanvullend bewijs voor deze reis: 'En wij maakten een gebaar naar de zoon van Maria en zijn moeder, en we gaven hun een schuilplaats op een verheven plek met groene weiden en bronnen' (Soera 23: 50).

Langs het traject Damascus-Kasjmir zijn verschillende plaatsnamen die naar deze wonderlijke legende lijken te verwijzen. In Oost-Pakistan vlakbij de huidige grens met Kasjmir is -naar men zegt- Maria, de moeder van Jezus, begraven. Deze plek nabij de stad Mari, wordt Mai Mari da Asthan genoemd, wat betekent: laatste rustplaats van Moeder Maria.

Verhalen over een reis die Jezus na de kruisiging maakte komen niet alleen uit islamitische en boeddhistische bron. Het apocriefe boek 'Handelingen van Thomas' maakt eveneens melding van een bezoek dat Jezus in het jaar 47, samen met de apostel Thomas, bracht aan het hof van de Indiase koning Gundafor in Taxila (Pakistan). De theoloog Irenaeus schrijft in zijn Adversus haereses (tegen de ketters, 2de eeuw) iets over een verblijf van Jezus in Azië.

Jezus' legendarische reis kwam in Kasjmir ten einde. Ook daar zijn diverse verwijzingen naar het veronderstelde verblijf van Jezus te vinden. Vlakbij Srinagar bevindt zich een monument (de Takht-i-Suleiman of de Troon van Salomo) met inscriptie, waarin Yuz Asaph genoemd wordt: 'Jezus, profeet van de kinderen van Israël'.

Volgens een mondelinge overlevering zouden de Kasjmiri afstammen van één van de verloren stammen van Israël. Kasjmir figureert in deze overlevering zelfs als het beloofde land dat Mozes zocht, maar nooit zou hebben gevonden. Na de kruisiging zouden de apostelen Jezus naar dit 'beloofde land' hebben gebracht om te herstellen.

Vlakbij Pahalgam, te midden van groene weiden aan de oever van de rivier de Lidder, herinnert de naam Aisjmuquam aan deze 'revalidatie' van Jezus in Kasjmir. Aisj is de lokale naam voor Isa, Jezus; muquam betekent rustplaats. Elders in de groene heuvels aan de voet van de Himalaja roept de naam Yusmarg, 'weide van Jezus', eveneens associaties op met deze episode uit het leven van Jezus.

Maar hét 'bewijs' voor wie geloof hechten aan deze alternatieve levensloop is zijn graf in Srinagar. Het bord naast de tombe in de Rozabal-moskee bevat de volgende eenvoudige handgeschreven mededeling: ,,Yuz Asaph betrad de vallei van Kasjmir vele eeuwen geleden; zijn leven was gericht op het zoeken van de waarheid''. Onder de tombe, die als grafmonument fungeert, bevindt zich een crypte met de sarcofaag van Yuz Asaph.

Onderzoek in deze ruimte bracht een aantal interessante zaken aan het licht. Vanonder een dikke laag kaarsvet op een steen naast de sarcofaag kwamen twee in de steen gegraveerde voetafdrukken met stigmata tevoorschijn... Ook werden een crucifix en een rozenkrans gevonden.

Welke de ware identiteit van Yuz Asaph ook mag zijn: deze vondsten geven op z'n minst aan dat Yuz Asaph in Srinagar ooit werd aangezien voor of werd geassocieerd met de man die wij kennen als Jezus van Nazareth.

Waarom wordt Yuz Asaph door moslims vereerd? Om zijn christelijke status van opgestane en ten hemel gevaren Heer kan het niet zijn. Waarmee maakte Jezus, alias Yuz Asaph, dan wél een blijvende indruk in Kasjmir? Honderden pelgrims zouden zijn graf bezoeken: moslims, hindoes, boeddhisten en zelfs christenen uit Nederland.

Een handschrift uit de tweede eeuw, geschreven in Kasjmir, noemt 'Issa Masjiha, de Zoon van God, geboren uit een Maagd'. In zijn preken spoorde hij de mensen aan zich van alle geestelijke en lichamelijke onzuiverheden te ontdoen, te bidden, de wet te gehoorzamen en de naam van de Heer te gedenken'... Ook zou hij gepredikt hebben: 'Ik zeg u, dat al degenen die de rechtvaardigheid veronachtzamen de hemel niet zullen betreden... Wee degenen die alleen oog voor aardse zaken hebben, want zij zullen vergaan. Waarlijk ik zeg u, de dood kent dag noch uur. Wanneer het uur gekomen is, kan alleen het geloof redding bieden'.

De islam erkent de goddelijkheid van Jezus niet, maar beschouwt hem wel als een belangrijke profeet. De Koran maakt verschillende malen melding van Isa ibn Maryam, Jezus de zoon van Maria, en de wonderen die hij zou hebben verricht. De belangrijkste taak die Jezus in de wereld van de islam verricht heeft, is zijn voorspelling van de komst van de profeet Mohammed.

Zo gezien is de rol van Jezus van verstrekkende theologische betekenis; zijn aanwezigheid in het nederige graf in Srinagar spreekt immers kruisdood en hemelvaart tegen. Dat betekent in de islamitische optiek iets nog belangrijkers: niet Jezus komt de eer toe ten hemel te zijn gevaren, maar Mohammed. Zes eeuwen na Jezus' leven voer Mohammed immers, aldus de islam, vanaf de Tempelberg in Jeruzalem ten hemel. De verhalen schetsen het belang van Yuz Asaph alias Isa ibn Maryam ofwel Jezus in bepaalde delen van de moslimwereld -een wereld, waarin de voorbeeldige pelgrim Yuz Asaph afzag van de eenvoudige rechtstreekse weg naar de hemel en niet rustte voor hij de lange moeilijke reis had volbracht naar Kasjmir, het beloofde land.