Jeltsin gooit zand over amnestiezaak President wil 'niet tot elke prijs hervormingen'

Tot nog toe heeft Jeltsin gezwegen over de vrijlating van vorige week zaterdag, wat aanleiding gaf tot speculaties dat hij wellicht niet ontevreden was over deze actie van het parlement. De oppositie zou immers verdeeld kunnen raken, nu er uit de gevangenis nieuwe leiders vrij zijn gekomen. Maar Jeltsin-aanhangers schreeuwden moord en brand dat de vrijlating van de voormalige vice-president Aleksandr Roetskoi en andere opstandleiders tot een 'burgeroorlog' zou kunnen leiden.

Nu Jeltsin gisteren eindelijk zijn zwijgen verbroken heeft, is niemand veel wijzer geworden over de toedracht van de vrijlating. Jeltsin zei in een uitgebreide zitting van het kabinet dat de grondwet, de wet en morele beginselen waren geschonden door het amnestiebesluit van het parlement. Toch wil hij de hele kwestie, die de politiek diep verdeelt, het liefst vergeten om een “nieuwe controverse, een nieuwe ronde van onverzoenlijke strijd” te voorkomen.

Het 'zand erover' van de president houdt de ware toedracht van de razendsnelle vrijlating en wie daar nu eigenlijk voor verantwoordelijk is, verborgen. Ook weinig verhelderend waren verklaringen van de president en zijn premier over het economisch beleid. Het blijft gissen naar wat de praktijk zal zijn na het vertrek van de westers georienteerde hervormers uit de regering. “Hervormingen tot elke prijs” is een verkeerde leuze, zei Jeltsin en hij sprak uitvoerig over een sociaal vangnet dat nodig is voor de mensen die getroffen worden door het faillissement van de oude economie. Wat dat vangnet zou moeten zijn, moet nog worden uitgewerkt. Wel is duidelijk dat vangnetten de staat geld zullen kosten en dat is vrijwel alleen op te brengen als er geld bijgedrukt wordt, wat de inflatie verder zal opjagen.

Maar uitgerekend premier Tsjernomirdin, een politicus die afkomstig is uit de Sovjet-wereld van de geldvretende staatsmonopolies, hield gisteren een fel verhaal tegen oplopende inflatie. Tot nog toe leken de rollen omgekeerd: Jeltsin behoort de inflatiebestrijders de hand boven het hoofd te houden, Tsjernomirdin daarentegen pleegt te roepen dat de geldpolitiek niet al te streng mag zijn omdat anders de hele gesubsidieerde Sovjet-industrie wel kan inpakken.

Nu was het vreemd genoeg premier Tsjernomirdin, die de president van de centrale bank, die ook zo graag met staatssubsidies strooit, de les las. “Als we een zwakke staat willen hebben, ga je gang en deel maar geld uit. Toekomstige generaties Russen zullen het ons nooit vergeven, als we een zwak land nalaten”, hield hij bankpresident Gerasjenko voor. Het was voor het eerst dat de premier de bankpresident in het openbaar aanviel.

Gerasjenko was de steen des aanstoots voor de radicale hervormers in het vorige kabinet. Ze stuitten altijd weer op de bankpresident, die het anti-inflatiebeleid aan zijn laars lapte en via de achterdeur van de bank miljarden roebels naar industrie en landbouw sluisde. Tot nog toe koos Tsjernomirdin altijd partij voor de bankman, die meent dat hij met subsidies de Sovjet-industrie overeind kan houden. Maar, sprak zijn nieuwe vijand, premier Tsjernomirdin, gisteren, “die tijd is voorbij”.

Met de tegenstrijdige signalen van een president die preekt over kostbare vangnetten en een premier die pleit voor inflatiebestrijding, is de langverwachte duidelijkheid over Ruslands beleid opnieuw uitgebleven.