Je leven niet zeker zonder geloof

De islamitische wereld is geen eldorado van godsdienstvrijheid, ook niet sinds de 'Arabische Lente'. Dat ondervonden onlangs twee jonge, Tunesische atheïsten, Jabeur Mejri en Ghazi Badji. Beiden kregen 7,5 jaar gevangenisstraf, wegens atheïstische opvattingen.

Godsdienstvrijheid houdt ook de vrijheid in om niet in God te geloven. Voor Europese begrippen is dat een waarheid als een koe, in de moslimwereld daarentegen is het een onbespreekbaar taboe.
De twee jonge atheïsten hadden, zo luidt één visie, de illusie dat Tunesië na de revolutie zo vrij was geworden dat ze hun opvattingen ongestraft op internet konden zetten. Het klinkt onwaarschijnlijk.

Trage culturele revolutie
Daarvoor hadden ze vanwege hun overtuigingen al te veel ellende ondervonden, niet van de overheid maar van gewone mensen. Een culturele revolutie voltrekt zich trager dan een politieke omwenteling. De tirannie van gewortelde ideeën kan erger zijn dan de dwingelandij van een dictatoriaal regime.

Misschien waren ze hun situatie gewoon beu, kon het ze allemaal weinig meer schelen en waren ze onverschillig geworden voor de mogelijke gevolgen. Voor die zienswijze pleit dat ze hun 'Facebook-zonden' pas vorige maand begingen, dus na de verkiezingszege van de islamitische partijen.

Hun daad heeft iets suïcidaals, en doet denken aan de zelfverbranding op 17 december 2010 van Mohammed Bouazizi die de revolutie in Tunesië en tal van andere Arabische landen inluidde. Bouazizi pleegde zijn wanhoopsdaad nadat een agent zijn illegale groentekar in beslag had genomen. Hij was de vernederingen beu, die Tunesische jongeren moeten ondergaan, half of helemaal werkloos, laag of hoog opgeleid.
Het onlangs veroordeelde atheïstische tweetal is hoog opgeleid.

Weggepest
Jabeur Mejri heeft Engels gestudeerd. Ghazi Badji is microbioloog, maar werkte noodgedwongen als kaartjesverkoper bij de metro, tot zijn collega's ontdekten dat hij atheïst was en hem wegpestten. Ook zijn dienstverband bij een bakkerij was om dezelfde reden van beperkte duur.

Officieel zijn ze niet veroordeeld vanwege afvalligheid van de islam, maar omdat ze de goede zeden en de openbare orde schade zouden hebben berokkend, door hun aanvallen op de Koran en Mohammed toe te vertrouwen aan hun Facebook-pagina's. Ze zijn niet de enige Arabieren die tegen de lamp zijn gelopen via de sociale media.

In februari overkwam dat de Saoedische journalist Hamza Kashgari die een antireligieuze uitspraak van de Duitse filosoof Nietzsche en ook eigen kritische opmerkingen over de profeet Mohammed, had getwitterd, Hij probeerde te ontkomen naar Nieuw Zeeland, maar werd opgepakt bij een tussenlanding in Kuala Lumpur. Maleisië stuurde hem terug naar Saoedi-Arabië, nota bene vlak voor het Maleisische hooggerechtshof, waar Kashgari's zaak aanhangig was gemaakt, dat verbood. Wat er met Kashgari is gebeurd is onbekend.

Op 12 april kreeg de Koeweitse schrijver Mohammed Malifi 7 jaar cel vanwege een tweet. Hij is geen atheïst, zijn vergrijp was dat hij de tegenstelling tussen soennitische en sjiitische Koeweiters nader had belicht. Daarmee had hij volgens de rechter leugenachtige berichten over Koeweit verspreid.

Discriminatie
Atheïsten in de moslimwereld staan bloot aan meer discriminatie en verguizing dan religieuze minderheden. Ze vormen de ergste categorie van geloofsafvalligen. Mensen die de islam inruilen voor een andere godsdienst, bijvoorbeeld het christendom, verdienen volgens de sharia de doodstraf, behalve als ze op hun stap terugkomen. Atheïstische afvalligen maken het in de ogen van de sharia nog veel bonter, door helemaal niet in God te geloven. Ze zijn de verschoppelingen bij uitstek in de moslimwereld. Toch krijgen ze minder internationale media-aandacht dan religieuze minderheden.

Deels komt dat, heel cynisch, doordat zij geen gebedshuizen hebben die kunnen worden opgeblazen. In Pakistan bijvoorbeeld vielen er in 2010 honderdtwintig doden bij aanslagen op drie moskeeën van de 'ketterse' ahmadi-moslims, en ruim honderd bij aanslagen op heiligdommen van mystieke soefi's. Er ontploffen ook geregeld kerken, vooral in Irak en soms in Egypte.

Maar zulke publiciteit opleverende bloedbaden zullen zich nooit voordoen onder atheïsten, omdat zij eenlingen zijn. Hun 'samenkomsten' houden ze op rebelse internetsites. Atheïsten in de moslimwereld missen ook de steun van geestverwanten in het buitenland. Christenen krijgen hulp van geëmigreerde geloofsgenoten.

Egyptische kopten bijvoorbeeld die in de VS wonen, hebben een stevige lobby in Washington en brengen de noden van de christenen in hun land van oorsprong geregeld onder de aandacht van Amerikaanse politici.

Een vergelijkbare lobby in de westerse wereld bezitten atheïsten in de moslimwereld niet. De lotgevallen van de Tunesiër Ghazi Badji staan beschreven op bahmut.blogspot.com. Al op de universiteit probeerde een medestudent hem uit het raam te gooien, vanwege zijn opvattingen. Later werd hij achtervolgd door de politie en een groep vrijwilligers, die sinds de revolutie probeert zich te ontwikkelen tot een soort religieuze politie, zoals die al negentig jaar bestaat in Saoedi-Arabië.

Door de mand gevallen
In de deegfabriek viel Badji door de mand toen zijn collega's hem tijdens de ramadan op eten betrapten. Ze gaven hem de bijnaam Aboe Lahab, volgens de traditie een tegenstander en bespotter van de profeet Mohammed, toen die zijn prediking begon in Mekka. Badji's collega's dachten dat hij behalve godloochenaar ook homo was, een tweede reden om zijn bestaan te vergallen. Tijdens de revalidatie van een operatie aan zijn knie, schreef hij in het Arabisch zijn boek: 'De illusie van de islam'. Een progressieve Tunesische website laat nog wel het titelblad zien, maar de inhoud is effectief zwart gemaakt.

Badji dreigde indirect het slachtoffer te worden van de folteringen, die zijn vriend Mejri moest ondergaan. Mejri's boek, in het Engels geschreven, was op internet ontdekt. Mejri stelt daarin de gewelddaden en seksuele uitspattingen van Mohammed aan de kaak. Hij legt een verbinding tussen die overgeleverde verhalen en de schendingen van de mensenrechten en andere rechteloosheid in de huidige islamitische wereld.

Volgens Bahmut.blogspot.com zou Mejri ook een cartoon hebben gepubliceerd van een varken op de heilige ka'bah in de moskee van Mekka. Vreemd is dat zijn verhaal geen verwijzing bevat naar de Arabische revoluties. Het lijkt al voor die tijd te zijn geschreven. Waarom Mejri het niet heeft aangepast blijft onduidelijk. Onder de folteringen vertelt hij zijn beulen dat ook Badji een antireligieus boek heeft verspreid.

Gevlucht
Badji informeerde op 9 maart bij de rechtbank naar zijn vriend en ontdekte daar dat ook hijzelf verdachte was. Eerst vluchtte hij naar Libië, een ongelukkige keuze omdat juist daar de islamisten machtig zijn sinds de ondergang van Kadafi. In Algerije deed hij een wonderlijke ervaring op bij een VN-kantoor, waar ze hem niet hielpen maar juist uitscholden vanwege zijn atheïstische ideeën. Hij vluchtte vervolgens naar Turkije, zwom een grensrivier over en bereikte op die manier Griekenland.

Zijn toekomst is ongewis, maar voorlopig is hij beter af dan zijn waarschijnlijk al voor het leven gesloopte vriend Mejri.

Het boek van Mejri is te vinden via www.dagelijksestandaard.nl

Lobby ontbreekt
Er zijn geen organisaties die zich speciaal inzetten voor atheïsten in de moslimwereld, op dezelfde manier waarop bijvoorbeeld Open Doors opkomt voor christenen. Open Doors toont zich in een reactie blij met de publiciteit voor de Tunesische atheïsten, maar benadrukt wel dat christenen haar doelgroep vormen. Toch hebben ook atheïsten indirect geprofiteerd van een lobby van Open Doors tegen een resolutie die tot 2010 elk jaar werd aangenomen door de mensenrechtencommissie van de VN. Die resolutie veroordeelde belediging van een godsdienst. Vorig jaar diende Pakistan een alternatieve resolutie in, waaruit het begrip belediging is verwijderd. In theorie zou dat meer ruimte voor 'moslim-atheïsten' kunnen betekenen.