Japan wil wat Koerilen-eilandjes terug, maar de Russen houden de poot stijf
De Japanse premier Abe wil met de Russische president Poetin een akkoord sluiten over de Koerilen, een eilandengroep die de twee landen betwisten. Maar Moskou lijkt nog niet bereid om veel toe te geven.
De vrede zal niet direct getekend worden, maar een deal over een paar dunbevolkte eilandjes moet mogelijk zijn. Met die inzet is de Japanse premier Shinzo Abe naar Moskou gereisd, waar hij dinsdag overlegt met de Russische president Vladimir Poetin. Maar Abe wacht in Moskou geen warm onthaal.
“Waarom is Japan het enige land ter wereld dat de resultaten van de Tweede Wereldoorlog niet kan accepteren?”, vroeg de Russische minister Sergej Lavrov in zijn nieuwjaarstoespraak, eerder deze maand. De Koerilen, een eilandengroep tussen het noorden van Japan en het Russische schiereiland Kamtsjatka, zijn al sinds augustus 1945 niet meer Japans. Het Rode Leger bezette toen de eilandjes.
Die actie heeft een definitieve vrede tussen de voormalige vijanden al die tijd in de weg gestaan. In 1956 werd wel een overeenkomst gesloten waarin de kleinste eilanden, het dichtst bij Japan, overgedragen zouden worden. Onderhandelingen over de rest zouden volgen. Maar de Koude Oorlog kwam ertussen: Japan, als trouwe bondgenoot van de Verenigde Staten, stond tegenover de Sovjet-Unie.
Behalve vis en zeewier is er niet veel te halen op en rond de Koerilen, waar amper 20.000 mensen wonen. Maar er is wel een strategisch belang. Voor beide landen is het gezag over de eilanden bovendien een prestigekwestie geworden, vooral in Japan waar nationalisten de regering voortdurend onder druk houden om teruggave te eisen van het gebied dat zij de Noordelijke Territoria noemen. Premier Abe heeft nauwe banden met deze groepen.
Geïsoleerd
Maar Abe kan een akkoord met de Russen goed gebruiken. Japan voelt zich meer geïsoleerd, nu de Amerikaanse president Donald Trump heeft gezegd dat Tokio voor zijn eigen verdediging moet zorgen. Ondertussen zien de Japanners de invloed van China in hun regio toenemen en werkt Zuid-Korea, ook een Amerikaanse bondgenoot, aan een akkoord met het communistische noorden. Die inter-Koreaanse toenadering wordt in Tokio met wantrouwen bekeken.
Abe is nu bereid genoegen te nemen met de kleinste eilanden, Shikotan en de Habomai-groep. Over de twee grotere, Kunashir en Iturup, zou later gesproken kunnen worden. Het zuiden van het grotere Russische eiland Sachalin, ook door Moskou bezet in 1945, is voor Japan helemaal buiten beeld geraakt.
De Japanners hopen een definitieve deal te sluiten als Poetin in juni op bezoek komt, voor een G20-top in Osaka.
Poot stijf
De Russen houden vooralsnog hun poot stijf. “Dit is ons land en niemand gaat het weggeven”, zei Poetins buitenlandadviseur Joeri Oesjakov dit weekend over de Koerilen, na overleg tussen Lavrov en diens Japanse collega Taro Kono.
Toch heeft ook Moskou belang bij een akkoord. Betere betrekkingen in het Verre Oosten zijn een prioriteit voor Poetin, die een moeizame relatie onderhoudt met de VS en de Europese Unie. Abe hoopt daarom in direct overleg met de president verder te komen dan de ministers.
Wat de inwoners van de Koerilen ervan vinden is niet bekend, opiniepeilingen zijn er niet gehouden. De bevolking bestaat deels uit Aino, een etnische groep die ook op het noordelijke Japanse eiland Hokkaido woont, deels uit Russen en andere inwoners van de voormalige Sovjet-Unie.
Lees ook:
Parlement Japan erkent de Ainu
Het Japanse parlement erkent voor het eerst het bestaan van een inheems volk in het land: de Ainu. Een symbolisch belangrijke stap voor een achtergesteld volk.
