Is Jiskoot een grote uitzondering of wil helft van alle ouderen dit?
Wat is dat voor samenleving waarin een man van 91 vanwege eenzaamheid alleen zelfdoding als uitweg ziet?
"Het aanbod in verzorgingshuizen en voor ouderen die alleen wonen is allang niet meer het karikaturale beeld van de bingo", zegt Arie Ouwerkerk. Hij is directeur van de Coalitie Erbij, een samenwerkingsverband van organisaties die eenzaamheid bestrijden. "Overal zie je gespreksgroepen, cursussen en bezoek door vrijwilligers. Het kan her en der wel wat gevarieerder. En het is niet te hopen dat gemeenten door bezuinigingen hun aanbod laten verschralen."
Het verhaal dat de 91-jarige man vertelt in een NVVE-film verrast Ouwerkerk. "Hij heeft, in tegenstelling tot veel andere ouderen die zich eenzaam voelen, geen last van psychische of fysieke klachten die hem belemmeren erop uit te gaan. Het lijkt mij vrij uitzonderlijk. Hij komt niet depressief over, zegt niet dat hij alles zo zwaar vindt. Maar ja, een depressie kan in veel gedaanten komen. En eenzame gevoelens kunnen ook ontstaan als je naasten weg zijn, er niemand meer is waar jij verantwoordelijk voor bent."
Boven de tachtigste verjaardag loopt het aantal mensen dat zich regelmatig eenzaam voelt snel op: tot ongeveer de helft, becijfert hoogleraar sociologie Theo van Tilburg van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij volgt al 20 jaar een vaste groep ouderen. "Het wordt vaak lastig als niet alleen de partner, maar ook andere leeftijdsgenoten verdwijnen. Met hen heb je toch ander contact dan bijvoorbeeld met je kinderen. Die zitten in een andere levensfase en hebben het vaak ook druk. Veel mensen krijgen wel nieuwe contacten met generatiegenoten, maar de oude verdwijnen sneller. Fysieke problemen zijn vaak nog wel te compenseren, maar zaken als geheugenverlies zijn grotere belemmeringen om sociale contacten aan te gaan." Naar schatting 15 procent van de ouderen heeft last van depressieve gevoelens. Van Tilburg: "Die worden vaak niet behandeld."
Artsenorganisatie KNMG wil dat onderzocht wordt hoeveel ouderen een stervenswens hebben. "Ik zat laatst nog aan een tafel in het verzorgingshuis met vijf mensen. Die vonden het allen prima als ze de dag daarop niet meer wakker zouden worden", zegt Emmy Davids, humanistisch raadsvrouw in de regio Hengelo. "Het zou mij niet verbazen dat de helft van de mensen in het verzorgingshuis die wens heeft. Zeker als ze geen verbinding meer voelen met naasten."
