Intensief contact maakt isoleercel overbodig

Psychiatrische ziekenhuizen kunnen zonder isoleercel, zo bewijzen twee instellingen voor geestelijke gezondheidszorg. Psychotische, agressieve of suïcidale patiënten worden daar niet meer in hun eentje opgesloten, maar intensief begeleid. Hulpverleners houden contact met de patiënt, ook als die gevaarlijk is. Loopt de spanning hoog op, dan wordt de patiënt naar een Intensive Care Unit gebracht: een kamer waar hij verblijft met zijn behandelaar.

Deze zogeheten High & Intensive Care (HIC) wordt op dit moment ingevoerd bij 24 ggz-instellingen. "Het is een revolutie in de psychiatrie", volgens Bouke Bijnsdorp, afdelingsmanager van de gesloten kliniek van GGz InGeest in Haarlem, een van de twee koplopers. "We kozen vroeger altijd voor veiligheid, geen risico nemen. Was iemand agressief of suïcidaal, dan was het in Nederland heel gewoon om diegene achter een grote dikke deur op te sluiten."

Maar van een verblijf in de isoleercel worden patiënten bepaald niet beter, is inmiddels bekend: sommigen houden er een jarenlang trauma aan over. Daarom proberen de overheid en ggz-instellingen de eenzame opsluiting sinds begin deze eeuw terug te dringen.

Hun inspanningen lonen: in 2008 belandde nog 11,8 procent van de psychiatrische patiënten in de isoleercel, vier jaar later 6,5 procent. Toch is de daling nog niet scherp genoeg: het ideaal ligt tegen de 0 procent.

Mogelijk brengt de nieuwe, menselijker aanpak de nul dichterbij; op Bijnsdorps afdeling wordt nu 95 procent minder gedwongen afgezonderd dan vier jaar geleden.

"Bij vrouwen, 60-plussers en suïcidale patiënten hebben we dat al heel lang niet gedaan. We zoeken soms nog een oplossing voor heel grote, sterke en agressieve gasten die 's nachts, stijf van de coke, door de politie worden binnengebracht." Tegen hen zijn verpleegkundigen niet altijd opgewassen.

De aanpak is ook een succes bij GGz Breburg in Tilburg, de andere koploper in Nederland. Daar werd sinds de opening van de nieuwe HIC-afdeling in februari slechts één keer iemand "in afzondering behandeld".

Verder slaagden de hulpverleners erin om te voorkomen dat een patiënt uit zijn dak ging, met aandacht en een vriendelijke, gastvrije benadering. Behalve van professionele hulpverleners krijgen patiënten ook steun van ervaringsdeskundigen en van hun eigen familie, die nu veel meer bij hun ziekte en herstel wordt betrokken dan vroeger.

De High & Intensive Care leidt ook elders tot minder eenzame opsluiting, zegt onderzoekster Yolande Voskes van de Vrije Universiteit Medisch Centrum in Amsterdam, die de HIC in de praktijk onderzocht. De aanpak vraagt wel om een flinke investering: "Het ideaal zou zijn: zeven verpleegkundigen op twintig bedden. Terwijl je nu op een gemiddelde opnameafdeling vier à vijf verpleegkundigen hebt."

Voor deze intensieve behandeling van psychiatrische patiënten zijn ook andere deskundigen nodig, zoals een activiteitenbegeleider. Liefst zijn ook de ruimtes aangepast: met veel licht, rustige kleuren en zo min mogelijk deuren.

Of de HIC-methode veel duurder is dan de 'ouderwetse', moet nog worden onderzocht. "Maar de isoleercel veroorzaakt ook heel veel ellende", zegt Voskes. De kosten daarvan zijn nog niet berekend. Voor Bijnsdorp van GGz InGeest is er geen weg terug: "We zijn uit die boze droom voor patiënten en familie wel echt wakker geworden."

DE VERDIEPING 6

Geïsoleerd, maar niet alleen

undefined