Innovatie niet ten koste van thuiszorg

Twee recente nieuwtjes die ogenschijnlijk niks met elkaar te maken hebben: het dreigende ontslag van 12.000 thuiszorgmedewerkers bij TSN, en een virtual reality-bril voor kinderen in het Maxima Medisch Centrum, waardoor ze virtueel thuis in de woonkamer liggen. De twee berichten lijken los van elkaar te staan, ook financieel en beleidsmatig: de TSN-thuiszorg wordt door gemeentes betaald, en de webcam door zorgverzekeraars. Toch is er een verband.

Want de thuiszorg - vooral huishoudelijke hulp, daarom kortheidshalve thuishulp genoemd - moet meer dan een kwart bezuinigen, omdat 'de zorgkosten' uit de hand zouden lopen. Wie bij de gemeente aanklopt voor hulp of zorg krijgt dat steevast te horen. Tegelijk komen dankzij de medische technologie nieuwe mogelijkheden op de markt, die we enthousiast omarmen. De interactieve webcam is een goed voorbeeld: wie gunt zieke kinderen niet een uitweg uit angst, verveling en slapeloosheid? Zo komen er ook steeds betere behandelingen voor ernstige ziekten als kanker. Het bedrijfsleven verdient er goed aan. Prachtig, ook voor de economie. Alleen laat het zich niet combineren met de beperking van de stijging van de zorgkosten tot 1 procent per jaar, die de regering heeft bepaald.

De rekening van technologische vernieuwing wordt in stilte elders neergelegd: bij de laagstbetaalde banen in de zorg. Daar krijgen mensen te horen dat de kosten uit de hand lopen en dat ze salaris moeten inleveren. Op medische technologie bezuinigen we niet, daar zorgt de lobby van de medische industrie wel voor.

Het doet er niet zoveel toe of we thuiszorg door de gemeentes of door zorgverzekeraars laten betalen. Wat ertoe doet, is dat we ons realiseren dat de combinatie van vergrijzing en nieuwe technologie, waaronder medicijnen, leidt tot een verdere groei van de kosten. De rekening mogen we niet langer eenzijdig neerleggen bij de onderkant van de arbeidsmarkt van deze sector.

undefined

Fundament

Op korte termijn moet de overheid ingrijpen om TSN te redden en daarmee 12.000 banen. Vervolgens is het zaak deze banen tegen fatsoenlijk salaris te behouden, niet alleen bij TSN, maar ook bij andere thuiszorgorganisaties. Thuishulp is het fundament van een goed zorgstelsel. Het is veel meer dan wc's boenen: voor veel ouderen die zelfstandig wonen, is de thuishulp het enige contact in de week. Daar kijken ze de hele week naar uit. Die thuishulp ziet hoe het eraan toegaat: of het eten in de koelkast bedorven is en of de oudere nog wel met de kachel of het koffiezetapparaat kan omgaan. Thuishulp heeft daarmee een belangrijke preventieve werking. Voor het welzijn van zulke ouderen is het cruciaal dat ze langdurig op dezelfde vertrouwde, betrouwbare persoon kunnen rekenen. Ook daarom moet het om vaste, fatsoenlijk betaalde banen gaan, waarvoor gewoon cao-lonen betaald moeten worden. Cao-ontduiking en quasi-ZZP-constructies moeten verboden worden. Er is een eenvoudige maatregel om dit ook mogelijk te maken: de belasting op arbeidsintensieve diensten verlagen en verhogen op milieubelastende, arbeidsextensieve diensten.

In het geding is het welzijn van honderdduizenden hulpbehoevenden en de banen van 100.000 werknemers, onder wie veel laagopgeleide vrouwen. Dit gaat niet alleen over poetsen, het gaat om werkgelegenheid, preventie van hogere zorgkosten en basisvoorzieningen voor hulpbehoevenden. Als de overheid banken redt, dan toch zeker ook thuiszorgorganisaties? Op langere termijn moet marktwerking plaats maken voor regionale samenwerking, aangezien marktwerking in de zorg slechts leidt tot een race to the bottom en een explosie van zorgkosten aan de bovenkant van de markt.

undefined