Indonesische president Jokowi 'moet homohaat aanpakken'
Seksuele minderheden in Indonesië vragen hun president, nu op bezoek in Nederland, om aandacht voor hun benarde positie.
Emoji waren het eerste slachtoffer van de toenemende homohaat in Indonesië. De vrolijke tekentjes die via sociale media of chatdiensten verstuurd worden lijken onschuldig, toch konden plaatjes waarop twee mannen of twee vrouwen elkaars hand vasthouden volgens het Indonesische ministerie van communicatie plots niet meer door de beugel. In februari gaf het ministerie orders deze 'homoplaatjes' te blokkeren, omdat ze niet passen bij de 'cultuur en lokale gebruiken' van Indonesië.
Het lijkt misschien een futiliteit, maar het aan banden leggen van 'homo-emoji' was de eerste keer dat de felle antihomo-retoriek in Indonesië leidde tot ingrijpen van staatswege. Daarbij koos Jakarta niet de kant van seksuele minderheden, maar voer het juist mee op de anti-homogolf die Indonesië in zijn greep heeft.
Programma
President Joko Widodo van Indonesië maakt een korte reis door Europa. Hij heeft morgenochtend een ontmoeting met premier Rutte in het Catshuis, waarna hij afreist naar Rotterdam voor een bezoek aan de Tweede Maasvlakte, samen met minister Melanie Schultz (infrastructuur). De handelsrelatie tussen Nederland en Indonesië staat centraal. In de middag gaat Widodo op audiëntie bij koning Willem-Alexander en koningin Máxima.
Tirades
De plotselinge, door radicale moslims aangewakkerde tirades tegen LGBT (naar de Engelse afkorting van: lesbiennes, homo's, biseksuelen en transgenders), komen als een verrassing. Indonesië en de Indonesische islam stonden altijd bekend om hun openheid en tolerantie. LGBT hadden in Indonesië nooit iets van de overheid te vrezen, behalve in het Noord-Sumatraanse Atjeh waar de islamitische sharia geldt.
Activisten die opkomen voor seksuele minderheden en mensenrechten roepen de Indonesische president Joko 'Jokowi' Widodo - de komende dagen op bezoek in Nederland - op zich sterk te maken voor seksuele minderheden. Zij krijgen steun van de Nederlandse regering. Minister Koenders zei dat hij vorige maand in Jakarta heeft gewezen op bescherming van de mensenrechten van LGBT.
Toegenomen agressie
Sri Agustine (40), een lesbienne die samenwoont met een vrouw en het Ardhanary Instituut voor seksuele minderheden in Jakarta leidt, merkt de toegenomen agressie in haar eigen omgeving. "Mijn buren zijn erg vriendelijk, maar ze zijn me de laatste tijd met andere ogen gaan bekijken. Dat voelt ongemakkelijk."
"Seksuele minderheden zijn plots de nieuwe publieke vijand. Op scholen en kantoren, overal wordt nu negatief over seksuele minderheden gepraat", zegt Sri. "Dit is een probleem dat niet zomaar verdwijnt."
Sri vertelt dat LGBT niet langer samenkomen op hun normale pleisterplaatsen. De angst voor radicaal-islamitische knokploegen is te groot. Daarom ook spreekt ze liever af in een rumoerige koffiezaak dan op haar kantoor. Na telefonische bedreigingen door radicalen wil ze voorkomen dat al te veel mensen het adres van haar organisatie kennen.
Extremistische demonstraties
Die angst is niet zo vreemd. In Yogyakarta werd een unieke islamitische school voor 'waria' (transgenders) gesloten na extremistische demonstraties. In de stad Bandung viel een groep radicalen studentenhuizen binnen; naar eigen zeggen waren ze jonge lesbiënnes op het spoor. Berichten van fysiek geweld tegen seksuele minderheden steken de kop op.
Opvallend is dat de anti-LGBT-tirades niet beperkt blijven tot radicale randfiguren, maar doordringen tot het politieke centrum. Minister van defensie Ryacudu zei dat seksuele minderheden staat en samenleving ondermijnen en daarom gevaarlijker zijn dan een kernoorlog. De minister van technologie, onderzoek en hoger onderwijs wilde seksuele minderheden weren van universiteitscampussen.
Desondanks zwijgt president Jokowi, merkt Sri Agustine tot haar spijt: "Jokowi is afwezig, hij is stil."
Twee jaar geleden was ze nog blij met de verkiezing van de ogenschijnlijk progressieve Jokowi, maar dat enthousiasme is tanende. "Ik ben teleurgesteld in Jokowi. Nog steeds denk ik dat hij het beste voorheeft met minderheden. Maar hij staat onder druk van andere kanten, zoals de islamitische partijen."
Verfrissende leider, maar verandering blijkt moeizaam
Als president van een nieuwe generatie Indonesiërs, zo werd de pragmatische oud-gouverneur van Jakarta Joko Widodo (54), in 2014 als staatshoofd op het schild gehesen. De relatief jonge Jokowi, een Metallica-fan, is de eerste president zonder banden met de dictatuur van Soeharto.
Zijn medestanders hoopten dat hij een golf van vernieuwing teweeg zou brengen. Jokowi, die zelf altijd schone handen hield, zou bijvoorbeeld een einde maken aan corruptie, de economie daadkrachtig hervormen en een frisse wind laten waaien in het politieke debat.
Het blijkt lastig die beloften snel in te lossen. Ga er maar aan staan: een land regeren met 255 miljoen inwoners, verspreid over duizenden eilanden en vijfduizend kilometer met verschillende etnische groepen. In deze op twee na grootste democratie ter wereld, moeten eerst zorgvuldig coalities worden gesmeed voordat beleid kan worden omgezet in actie. Dat trage proces leidt soms tot ongeduld bij de bevolking.
Toch kan Jokowi na anderhalf jaar al pronken met wat successen. Het afschaffen van de subsidie op benzine betekent dat er geld overblijft om de armsten meer hulp te geven. Ook sommige infrastructuurprojecten komen op gang.
Langzaam maar zeker slecht de nieuwe regering ook oude politieke taboes. Deze week werd, met steun van Jakarta, een symposium gehouden over de slachtpartij in 1965 op meer dan een half miljoen Indonesiërs die verdacht werden van communistische sympathieën. Debatten daarover werden tot nog toe altijd gesmoord.
