Interview
India zet kleine stapjes in de strijd tegen kinderarbeid
Kinderen hebben in India recht op onderwijs en kinderarbeid is bij wet aan banden gelegd. Maar kinderen vanaf vijftien jaar hebben daar nog niets aan.
Venkat Reddy zet zich namens de stichting MV Foundation al sinds de jaren negentig in tegen kinderarbeid in India en is ook lid van de adviesraad voor kinderarbeid van het Indiase ministerie van arbeid. Hij ziet een voorzichtige verschuiving van kinderarbeid naar de schoolklas.
Over het aantal kindarbeiders (tussen de vier en veertien jaar oud) in India is bestaat verwarring. Het bevolkingsonderzoek van 2011 telde er 4,35 miljoen. Organisaties als Save the Children spreken van 31 miljoen, een cijfer uit steekproef uit 2006.
Wat verklaart dit enorme verschil?
“Het hangt af van de definitie van kinderarbeid. Die is heel beperkt in de volkstelling, daarin worden enkel kinderen die niet naar school gaan en fulltime werken opgenomen. In de andere telling zitten alle kinderen die in de week voordat het onderzoek gehouden werd een bepaald aantal uren hebben gewerkt. Of ze daarnaast naar school gaan, maakt niet uit. Ook kinderen die thuis in het huishouden of familiebedrijf werken, werden meegeteld.”
Kinderarbeid is de afgelopen decennia flink afgenomen in India. Hoe komt dat?
“De overheid heeft veel werk verzet om het aantal kinderen op school te verhogen, onder meer door alle dorpen te bezoeken en door het promoten van volwassenonderwijs. Daardoor is de vraag naar onderwijs gestegen. De gratis lunchmaaltijd op overheidsscholen is ook belangrijk geweest.”
Hoe belangrijk is de Wet recht op onderwijs uit 2010 geweest in de strijd tegen kinderarbeid?
“Die heeft erg geholpen om de toegang tot onderwijs te verbeteren. Op de meeste plekken staat nu een school met een leraar en het is makkelijker geworden om je in te schrijven, waardoor nu meer dan 95 procent van de kinderen tot veertien jaar op school staan ingeschreven. De volgende stap is nu het meten en verbeteren van de presentie en de leerresultaten, want dat is nog een uitdaging. Ook is het belangrijk de groep van vijftien tot achttien jaar naar school te krijgen. Voor hen is dit nog niet verplicht en dat zou wel moeten, want kinderarbeid in die leeftijdsgroep stijgt juist.”
Veel overheidsscholen kampen met een gebrek aan ruimte of leraren. Is er genoeg geld?
“Het budget is niet het probleem. Inefficiënt gebruik of misbruik van het budget komt wel voor. Nu is het vaak zo dat er minder geld is voor de hogere klassen dan voor de lagere. Dus heeft de overheid besloten dat niet alle kinderen hun school zullen afmaken. Er is een langetermijnplanning nodig om dit te veranderen.”
Wat is het effect geweest van de nieuwe wet tegen kinderarbeid uit 2016?
“Het beste in die nieuwe wet is dat onze definitie van kinderarbeid is geaccepteerd. Alle kinderen die niet naar school gaan, zijn kindarbeiders. Hiermee is het armoede-argument van tafel, het argument dat kinderarbeid nodig is omdat de ouders arm zijn. Wij hebben dat altijd bestreden. Kinderarbeid vermindert niet de armoede van een gezin, het leidt juist tot meer armoede.
“Verder is de wetswijziging teleurstellend. De wet erkent voor het eerst dat vijftien- tot achttienjarigen ook kinderen zijn, maar kinderarbeid in die leeftijdsgroep is alleen verboden als het om gevaarlijk werk gaat. De wet staat ook werk binnen de familie toe. Deze uitzonderingen maken ruimte voor uitbuiting. Veel meisjes trouwen bijvoorbeeld voordat ze achttien zijn en worden dan niet meer als kind gezien, maar als schoondochter. Dat zijn onzichtbare kindarbeiders in huis.”
Het lijkt ook of de ouders niet gemotiveerd zijn hun kinderen naar school te sturen…
“In onze ervaring zijn de ouders wel gemotiveerd, je kunt de verantwoordelijkheid niet op hen afschuiven. In de deelstaat Telangana zijn 160.000 inschrijvingen voor overheidsscholen, waar maar 35.000 beschikbare plekken zijn. Dan wordt het dus moeilijk voor ouders om een gratis school in de buurt van hun huis te vinden. Ook als ze graag willen.”
Kinderen aan het woord
‘In mijn oude dorp gingen niet veel kinderen naar school’
Mohammed Nasseem (14)
“Ik ben vijf jaar geleden met mijn vader naar Panipat gekomen. Hij is metselaar. Mijn moeder is in het dorp gebleven, maar ik wilde graag met mijn vader mee. Ik heb vijf maanden lang in een textielfabriek gewerkt. Daar bediende ik een machine die een bal maakte van gesponnen garen. Er werkten vijf of zes andere kinderen. De rest van de tijd zat ik gewoon thuis of ik speelde een beetje met andere kinderen in de buurt. In mijn oude dorp gingen niet veel kinderen naar school. Ze maakten vooral een hoop herrie. De leraar deed niets. In Panipat is school wel leuk. De leraren zijn aardig en ik heb ook vrienden gemaakt. Ik leer nu lezen en schrijven. Mijn vader hoopt dat ik dokter word.”
‘We haalden Pooja van school om voor me te zorgen’
Rajender (46), vader van Pooja (11)
“Ik werkte tot vijf jaar geleden als beveiliger bij een fabriek. Toen viel ik en is mijn heup gebroken. Tenminste, dat zeggen de dokters nu. Ik dacht dat ik er met pijnstillers wel bovenop zou komen, maar daardoor is het nooit geheeld en nu kan ik nog steeds niet goed lopen. Om die reden hebben we Pooja van school gehaald. Ik had thuis iemand nodig om voor me te zorgen. Haar twee oudere broers werken in fabrieken, en mijn vrouw en dochter van zestien werken als huishoudelijke hulp. Het is best dat Pooja nu weer naar school gaat. Ze kan het goed combineren met haar huishoudelijke taken. Ze kookt twee keer per dag, dat is alles. Nu wil ze dokter worden. Dat moet kunnen toch, als ze blijft studeren?”
Lees meer over kinderarbeid in ons dossier.
Lees ook: Kinderarbeid is alleen uit te roeien als overheid en bedrijven samenwerken
Hoe valt kinderarbeid uit te bannen? De overheid alleen krijgt het niet voor elkaar, zegt hoogleraar Cees van Dam, ook bedrijven zelf moeten er iets aan doen.
