In Zimbabwe is het na de staking lang wachten op brood

Alfred Mlauzi (46) is van plan te gaan besparen op thee. “Dat vinden mijn drie kinderen niet leuk, want die zijn er dol op”, zegt hij hoofdschuddend. “Maar zonder thee overleven we wel. Zonder brood en sorghummeel niet. Ik moet kiezen. De prijzen stijgen de laatste maanden zo snel.” Mlauzi werkt als tuinman in de voor Zimbabwaanse begrippen nog redelijk welvarende wijk Highlands in hoofdstad Harare. Hij loopt daar een winkelcentrum binnen. Buiten staat het verkeer rond de parkeerplaats volledig vast door de honderden meters lange file op weg naar de benzinepomp.

Harare lijkt donderdagochtend te ontwaken uit een tijdelijke comateuze toestand. Een dag eerder heerste in de Zimbabwaanse hoofdstad nog een naargeestige stilte: alle markten waren verlaten, er reden nauwelijks auto’s, restaurants waren gesloten en winkels hadden hun ijzeren rolluiken naar beneden gelaten. Die stilte volgde weer op de twee dagen van hevige rellen begin deze week.

Nadat president Emmerson Mnangagwa zaterdagnacht de prijs van benzine verhoogde van 1 dollar 31 naar 3 dollar 31 per liter – de hoogste benzineprijs ter wereld – sloeg de vlam in de pan. De vakbonden kondigden een driedaagse algemene staking af: het land moest volledig worden lamgelegd.

Op maandag gingen in de steden Harare en Bulawayo bovendien veel jongeren de straat op. Het leger schoot met scherp op hen, net zoals het deed een dag na de verkiezingen halverwege vorig jaar. Toen vielen er zes doden, afgelopen maandag acht volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International. De politie pakte zo’n zeshonderd Zimbabwanen op. Het leger sloeg talloze andere demonstranten in elkaar.

Dollar

Zimbabwe schrapte in 2009 zijn munt na een hyperinflatie onder Mnangagwa’s voorganger Robert Mugabe. Het land gebruikt sindsdien de Amerikaanse dollar. Maar door een tekort aan contant geld is alles de afgelopen maanden snel duurder geworden voor wie elektronisch betaalt. En dat is bijna iedereen.

De regering hield de benzineprijs kunstmatig laag. Maar dat bleek afgelopen weekend niet langer houdbaar. “En als benzine duurder wordt, gaan daarna automatisch ook de prijzen van producten in de supermarkt omhoog”, legt Mlauzi uit als een volleerd econoom. “Vanwege de stijgende transportkosten. Ja, dat weet iedereen in Zimbabwe. We hebben al zo vaak inflatie meegemaakt.”

Mlauzi heeft prepaid elektriciteit nodig. Dat koop je in Zimbabwe op dezelfde manier als beltegoed. “Normaal doe ik dit online, maar na de rellen van maandag heeft de overheid dinsdag en woensdag het internet platgelegd. Dus ik moest zuinig zijn op mijn elektriciteit: ik heb de geiser afgesloten, de lichten ’s avonds niet meer aangedaan.”

Lege schappen

Ook moet er brood worden gekocht. Maar er staat een rij van zeker honderd mensen voor de broodafdeling. Mlauzi sluit kort aan. Maar als er geen beweging in de rij lijkt te zitten, geeft hij op. “Dit gaat uren duren. Ik probeer het zo wel ergens anders.”

Veel schappen in de supermarkt zijn aan het eind van de ochtend al leeg gekocht. Iedereen heeft zijn winkelkarretje bomvol geladen. “Niemand heeft na drie dagen staking nog iets te eten in huis”, verklaart Mlauzi. “En mensen hamsteren tegelijkertijd ook. Want wie weet komt er binnenkort opnieuw een algemene staking. Iedereen bereidt zich daar deze keer alvast maar op voor.”

Doordat het internet gisteren slechts deels terugkeerde in het land – onder meer sociale media als Whats­App, Facebook en Twitter bleven zonder omzeilende VPN-app geblokkeerd – verkoopt ook de supermarkt vooralsnog geen elektriciteit. Daarvoor moet Mlauzi naar het hoofdkantoor van de elektriciteitsmaatschappij in het stadscentrum, zegt de vrouw achter de balie. Gefrustreerd loopt hij de winkel uit. “Het leven in Zimbabwe”, verzucht hij moedeloos, “is altijd weer een worsteling”.

Tuinman Mlauzi weet een lift te regelen. “Vroeger nam ik de bus naar het centrum”, vertelt hij. “In oktober vorig jaar kostte zo’n ritje een halve dollar. Nu is de ritprijs 3 dollar. Ik heb gehoord dat dit door de duurdere benzine zelfs 5 dollar wordt. En ik verdien maar 7 dollar per dag.”

De rij bij het elektriciteitsbedrijf blijkt niet lang – de eerste meevaller van de dag. Maar daarna volgt opnieuw een heilloze zoektocht naar brood: supermarkt in, supermarkt uit. Overal dezelfde eindeloze rijen. Zelfs voor een gesloten bakkerij staan tientallen mensen te wachten, in de hoop dat de deuren op een gegeven moment toch open gaan. “Ruik je dat?” vraagt Mlauzi. “De geur van versgebakken brood. Dat is wat die mensen de hoop geeft. Daarom staan ze hier toch maar te wachten.”

Lees ook:

Zimbabwe in crisis gestort door tekort aan dollars in contanten

Het Afrikaanse land staat door jarenlang financieel wanbeleid economisch aan de rand van de afgrond