'In zijn hart is Oosterhuis nog steeds een echte marxist'
De befaamde dichter en priester Huub Oosterhuis heeft linkse sympathieën; hij trad op als lijstduwer van de Socialistische Partij. Dat hij de Bijbel als een politiek manifest leest, was al bekend, maar uit 'De Paus van Amsterdam', de biografie die Marc van Dijk over hem schreef en die deze week verschijnt, blijkt hoe links de invloedrijke liedschrijver en theoloog is. Van Dijk belicht daarin ook hoe het linkse denken van Oosterhuis weerklank vond binnen het Koninklijk Huis, hij was kind aan huis bij Beatrix en Claus.
Van Dijk interviewde Ton van der Stap, een jeugdvriend en medebroeder van Oosterhuis. Samen werden ze ooit uit de orde der jezuïeten gezet. De beide progressieve katholieken vervreemdden van elkaar doordat, aldus Van der Stap, Oosterhuis 'had ontdekt dat de communisten gelijk hadden, om het maar even cru te zeggen'.
De linkse, marxistische interpretatie van de Bijbel ('politieke lezing') was in die tijd - de jaren zeventig - in zwang geraakt. Van der Stap: "Huub was er zeer gevoelig voor en werd er op den duur dogmatisch door'. Volgens Van der Stap was Oosterhuis onverdraagzaam tegen eenieder die diens zeer linkse koers afwees.
Oosterhuis bleek de communistische dictatuur in Oost-Duitsland zeer toegenegen, vertelt van der Stap in 'De Paus van Amsterdam'; ze bezochten samen Oost-Berlijn vóór de Val van de Muur. "In zijn hart was Huub een zeer rechtzinnige marxist. En dat is hij volgens mij nog steeds." Dat laatste zei Van der Strap kort voor zijn dood in 2009.
De dood van Mao Zedong in 1976 opende Oosterhuis de ogen niet, al had de communistische Grote Roerganger naar schatting 70 miljoen dode Chinezen op zijn geweten. Hoe fout het Mao-regime - moorddadiger dan Hitler - geweest was, wilde er bij Oosterhuis niet in, ook niet toen de 'Bende van Vier' (getrouwen van Mao) werd opgerold "en ze door de mand vielen', vertelt Van der Stap. Oosterhuis kon het niet geloven. " Hij was er kwaad over. Ze kónden gewoonweg niet zo fout zijn geweest."
Van der Stap meent dat Oosterhuis zijn idealen koppelt aan de Bijbel, 'aan het visioen van Israël'. Maar hij ging in die politieke stellingname te ver, oordeelde Van der Stap. "Je stelt die gemeente (van gelovigen, red.) voor het blok en je zegt: zo en zo is het. Marx heeft gelijk, en Che Guevara en Fidel Castro nog veel meer. En Mao Zedong. En toen de SP. Dat is een volstrekt consistente lijn."
Marc van Dijk publiceert Van der Staps kritiek postuum; Van der Stap durfde die niet te uiten, licht hij in 'De Paus van Amsterdam' toe, omdat priester-dichter Oosterhuis 'ontzettend autoritair kan zijn' en tegenspraak moeilijk verdraagt.
