In plaats van de eeuwige survival

,,Jullie hebben je stinkende best gedaan.'' Hoofdofficier van justitie van het arrondissementsparket Den Haag, Han Moraal, spreekt in het Amsterdamse Breughelhuys zijn personeel toe op deze donderdagochtend. Het is het jaarlijkse personeelsuitje na Antwerpen en Brabant in de voorgaande jaren.

,,Ik ben dus Han'', zegt Moraal tot de ongeveer 230 aanwezigen die met bussen uit Den Haag zijn gekomen. De hoofdofficier is net in oktober op de Haagse post van het openbaar ministerie benoemd, vandaar dat hij zich even nader wil voorstellen. ,,We hebben het verdiend, een drukke tijd gehad, aanslag op de Turkse ambassade, ADO Den Haag tegen Ajax, nu dus het uitje.'' Dit jaar wordt het anders dan anders, legt Moraal uit. ,,We gaan niet alleen onszelf vermaken, we gaan iets extra's doen voor de samenleving. En vanmiddag worden jullie losgelaten. Vanavond is het hier feest.''

De aanwezigen weten wat hun te wachten staat, over twee verdiepingen verspreid in de gewelven van het Breughelhuys zitten zij al tussen de sinterklaasversierselen. Taaitaai, schaartjes, lijm, papier liggen op tafel. Bakken met figuurzagen, hamers, mandarijnen, hout, papier, karton, stapels schoenendozen en allerhande andere spullen zijn overal verspreid. Cadeautjes liggen al ingepakt, voorzien van een stickertje, waarop de bestemming en de leeftijdscategorie is af te lezen. En de koffie staat klaar. Met z'n allen gaan ze sur prises maken voor de kinderen die op 5 december in Amsterdamse ziekenhuizen liggen. Dat is heel andere koek dan het dagelijkse handhaven van de rechtsorde.

De komst van Sinterklaas wordt aangekondigd, kromlopend - door de recessie, zoals hij later zegt - treedt hij binnen, vergezeld van enkele huppelende zwarte pieten. Een korte uitleg wordt gegeven en onder het gehoor van de bekende sinterklaasliedjes en de toeterende stoomboot, storten de meer dan 200 medewerkers zich op de spullen, zoeken wat ze nodig denken te hebben. Een korte chaos ontstaat, gekakel, geroep, gegiechel hier en daar, maar na ongeveer een kwartier onstaat er enige structuur, lijken de meesten te weten wat ze ongeveer gaan doen deze ochtend.

Een politieagent, die zijn tafel deelt met andere politiemensen, knipt twee gaten in karton, steekt er koffiebekertjes door, probeert aan het geheel een winterpeen te bevestigen. ,,Wat wordt het?'' ,,Een robot'', antwoordt hij bloedserieus. ,,Heeft u een nietmachien voor me?'', wordt gevraagd. ,,O, u bent niet van de organisatie.'' Intussen klinkt het gezang door de speakers: ,,De zak van Sinterklaas, Sinterklaas, Sinterklaas, / Jongens, jongens, het is zo'n baas.''

Vol overgave maakt een vrouw een prachtig hartje. ,,Ik ben een raio (rechterlijk ambtenaar in opleiding), moet nog kiezen wat ik ga doen. Rechter of officier.'' Even verder maakt een parketsecretaris een prachtige danseres, met lang golvend haar. In een hoek staat een man verwoed te zagen, alsof hij in zijn tuin een konijnenhok voor zijn zoontje maakt. ,,Ik ben officier van justitie, maak een schilderij, hier de lijsten, dit wordt de achterkant.'' Een halfuurtje later is hij geconcentreerd aan het tekenen, met een viltstift. Een zwarte piet met krullen, rooie mond. 'Superpiet 2003', schrijft hij er boven. Het cadeau is achter het schilderij geplakt.

Kijkdozen, auto's, gezichten, poppen, soms voorzien van gedichten - 'Dit is een kado voor een heel lief kind / Van de goede oude Sint' - worden neergelegd in de grote verzameldozen. Sinterklaas heeft zich inmiddels in een ouwe kappersstoel genesteld, krijgt van een administratief medewerker een haardroogkap op zijn witgrijze haar gezet, een ander probeert wat extra krullen aan te leggen met een tang. De sfeer zit er duidelijk in.

Door de luidspreker klinkt: u kunt beneden om de beurt in groepen uw rugzakje voor de middag en uw 'lupaatje' ophalen. Er zijn ook vegetarische lupaatjes. Sommigen gaan de trap al af voor dit lunchpakket. De sint gaat vertrekken. 'Willen jullie zingen', wordt gevraagd. En daar klinkt het, niet al te hard, hier en daar wat mompelend uit de kelen van de justitiële ambtenaren: 'Dag Sinterklaasje, Dag Sinterklaasje, dag, dag...'. Het eerste dagdeel zit er op. Een nuttig dagdeel.

Steeds meer kantoren en bedrijven gaan er in hun jaarlijks bedrijfsuitje, bedoeld voor de zo broodnodige teambuilding, toe over om die dag te besteden aan een maatschappelijke activiteit. ,,Daar is duidelijk behoefte aan. Het bestond niet, sinds enkele jaren zijn we hiermee bezig'', zegt Mark Schalekamp (34), die met zijn organisatie Robin Good (www.robingood.nl) dit sinterklaasfestijn voor het arrondissementsparket uit Den Haag heeft bedacht en georganiseerd. Het bowlen met na afloop steengrillen voldoet tegenwoordig niet meer aan de behoefte. Medewerkers van bedrijven zeggen van tevoren af voor de surprise-dag uit vrees dat zij opnieuw zouden gaan survivallen in de Ardennen. Een dagje 'lang leve de lol' met na afloop stijve kaken van de voortdurende grijns op je gezicht, kan de Nederlandse werknemer niet meer behagen.

Schalekamp begon in 1999 samen met een vriend met het organiseren van dit soort activiteiten, in een kamertje aan de Amsterdamse Wibautstraat met slechts een computer en een telefoon. Hij is afgestudeerd als jurist in Leiden, had in de eerste zes jaar na zijn afstuderen maar liefst zeven verschillende werkgevers. Hij werkte bij de Rabo-bank in Londen, bij tv-producent Ivo Niehe, op een advocatenkantoor en een communicatiekantoor. Het beviel hem allemaal niet. ,,Het liefst had ik profvoetballer willen worden, maar daar heb ik het talent niet voor'', zegt hij. ,,Ik verdiende wel goed, maar ik voelde me niet echt nuttig.'' Nu heeft hij inmiddels een kantoortje met uitzicht op de Amstel waar hij met een kleine staf plannen verzint voor bedrijven, hen in hun activiteiten buiten het bedrijf verbindt aan goede doelen. ,,Het levert niet veel op, we kunnen er net van rondkomen, maar het is gewoon leuk om te doen'', zegt hij enthousiast. In 1999 was het een nieuw fenomeen, nu zien grote bedrijven als ABN Amro, Unilever, Shell, Douwe Egberts, de Rijksgebouwendienst het nut in van bedrijfsuitjes waarij de deelnemers het gevoel hebben dat ze iets nuttigs hebben gedaan. Robin Good organiseert nu jaarlijks zo'n 50 festiviteiten en heeft contacten met 45 goede doelen.

In een van de eerste projecten ging het sportschoenenbedrijf Adidas in de kersttijd een avondje gokspelletjes spelen voor een goed doel. Met een stand-up comedian die weddenschappen deed, met kaarten en roulette werd zoveel mogelijk geld ingezameld. Het geld was bestemd voor kinderen die waren getroffen door de oorlog.

,,Bedrijven doen het graag, hebben het idee dat ze met het organiseren van zo'n dag niet het geld over de balk smijten'', zegt Schalekamp. Hij organiseert drie soorten evenementen: Of je steekt de 'handen uit de mouwen', of je gaat doen aan 'fun(d)-raising' (zoals Adidas), of het kan een 'goed-ontmoetdag' worden. De justitieambtenaren uit Den Haag staken met het maken van de surprise duidelijk hun handen uit de mouwen. Net zoals Unilever een voetbalstadion maakte voor de Hoenderlo-groep, (jongeren met problemen), Pink Roccade kunstwerken vervaardigde voor de kinderpoli van het AZG in Groningen, ABN Amro een speelplaats in Amsterdam-Zuidoost opknapte, werknemers van Douwe Egberts uit Joure met groot enthousiasme een vakantiehuis voor lichamelijk gehandicapten in elkaar zetten. ,,En zo maakten de medewerkers van de Rijksgebouwendienst onlangs nog muziekinstrumenten, trommels en dergelijke voor kinderen die in het Midden-Oosten worden getroffen door geweld.'' Als voorbeelden van 'goed ontmoeten' ging bijvoorbeeld Nashuatec een alternatieve olympische dag houden samen met verstandelijk gehandicapten of ging de ASN-bank een dagje uit met ama's, jongere asielzoekers: samen muziek maken, pannenkoeken bakken en een rondvaart in Amsterdam.