In memoriam: deze bekende mensen overleden in 2018

JANUARI

24 januari - Jan Steeman (84)

Striptekenaar, kreeg in 2005 de Stripschapsprijs voor zijn hele oeuvre. Bekend van Noortje, het stuntelende meisje voor het meisjesblad Tina, en de voetbalstrip 'Roel Dijkstra'.

27 januari - Mort Walker (94)

Geestelijk vader van Flippie Flink, het anti-autoritaire soldaatje, dat met publicaties in ruim 1800 kranten uitgroeide tot een van de succesvolste komische strips aller tijden.

28 januari - Nico ter Linden (81)

Uitgesproken vrijzinnige dominee die op de kansel en als schrijver bijbelverhalen uitlegde als niet historisch waar gebeurd, maar symbolisch wel waar. Zijn boeken werden 'kinderbijbel voor volwassenen' genoemd omdat hij ingewikkelde religieuze zaken in begrijpelijke mensentaal bracht.

FEBRUARI

7 februari - Hans Vrakking (76)

Als hoofdaanklager een crimefighter die zich weinig aantrok van zijn bazen. Zijn grootste scalp was drugshandelaar Johan V., de Hakkelaar. Samen met Fred Teeven sloot hij een omstreden deal met drugsbaron Cees H.: geld in ruil voor informatie.

14 februari - Ruud Lubbers (78)

Wordt gerekend tot de grote Nederlandse premiers van de vorige eeuw en was met bijna twaalf jaar de langstzittende. Met een hard bezuinigingsbeleid en no-nonsense-aanpak zette hij na de diepste naoorlogse crisis Nederland economisch weer op de kaart. Toverde uit de lastigste vraagstukken een politiek compromis.

26 februari - Mies Bouwman (88)

'Dag lieve mensen', die uitspraak was het handelsmerk van tv-icoon 'Mies'. Ze begon in 1951 tegelijk met het begin van de Nederlandse televisie, en werd er als presentatrice de koningin van, was een pionier voor vele programma’s en de stem die Sinterklaas welkom heette. Fameus van de eerste live marathon-uitzending in 1962, 'Open Het Dorp', de inzamelingsactie voor de bouw van een woonwijk voor gehandicapten.

MAART

3 maart - Roger Bannister (88)

Deed op 6 mei 1954 wat fysiologisch voor onmogelijk werd gehouden: met 3.59,4 de mijl binnen 4 minuten lopen. Na dit mystieke atletiekmoment werd hij een vooraanstaand neuroloog.

14 maart - Stephen Hawking (76)

Geniale geest in een falend lichaam. Niemand leefde langer met de spierziekte ALS dan deze natuurkundige die in één adem werd genoemd met Newton en Einstein. Zijn boek over ruimte en tijd, 'Het Heelal', werd een internationale bestseller, hij een wetenschappelijke rockster.

16 maart - Frank van der Möhlen, F. Starik (59)

Dichter en schrijver voor wie de dood een obsessie was. "Elk moment kan het afgelopen zijn", schreef hij in zijn laatste bundel, 'Staat'. Beheerder van de Amsterdamse Poule des Doods, dichters die bij 'eenzame uitvaarten' gedichten voordragen.

22 maart - Johan van Hulst (107)

Schooldirecteur die tijdens de Tweede Wereldoorlog vijfhonderd Joodse kinderen redde, maar geen held wilde zijn. De wetenschap dat hij een paar duizend kinderen niet had kunnen redden, liet hem nooit los.

APRIL

2 april - Winnie Mandela (81)

Ex-vrouw van Nelson Mandela die zich tijdens diens gevangenschap offerde voor de anti-apartheidsstrijd. Toen Zuid-Afrika vrij was, werd ze, eenmaal gescheiden van Mandela, omstreden door fraude, corruptie en de beruchte groep moordlustige jongeren waarmee ze zich omringde.

2 april- Evert Kroon (71)

Kreeg met zijn 1,92 meter lange gestalte als doelman van het Nederlandse waterpoloteam de bijnaam Octopus. Nam driemaal deel aan Olympische Spelen en won in 1976 brons dankzij fabuleuze reddingen.

17 april - Barbara Bush (92)

Enige vrouw die zowel presidentsvrouw was als moeder van een president. Ze ontmoette op haar zestiende George H.W. Bush, later de 41ste president van de Verenigde Staten. Hun oudste zoon George W. Bush werd de 43ste.

20 april 2018 - Tim Bergling, Avicii (28)

Wereldberoemde Zweedse dj en producer die nooit onder stoelen of banken stak dat hij grote moeite had met zijn slopende bestaan. Hij had soms geen idee in welke stad of tijdzone hij zijn set afwerkte.

MEI

4 mei - Renate Dorrestein (64)

Een van Nederlands markantste en populairste auteurs. Moralist en feminist die de strijd aanbond met de verhuftering in de samenleving en zich boos maakte over het dedain voor de massa grijze lezeressen die de literatuur in leven houden.

14 mei - Tom Wolfe (88)

Flamboyante pionier van de spannende reportagestijl uit de jaren zestig en zeventig, 'New Journalism'. De Amerikaan maakte met zijn verhalende stijl eerst de journalistiek literairder en daarna de literatuur journalistieker.

22 mei - Philip Roth (85)

Met Saul Bellow en John Updike behorend tot de grootste Amerikaanse schrijvers van de vorige eeuw. Won talrijke literaire prijzen, waaronder een Pulitzer in 1997. Geen Nobelprijs, ofschoon deze fileerder van de mens jarenlang een geheide kandidaat was.

26 mei Gerard Kerkum (87)

Rechtsback, speelde in vijftien jaar 349 wedstrijden voor Feyenoord, de meeste als aanvoerder. Werd als speler drie keer landskampioen, en eenmaal als voorzitter toen hij Johan Cruijff naar Rotterdam haalde.

JUNI

18 juni - Jahseh Dwayne Onfroy, XXXTentacion (20)

'Most controversial man in rap'. Een van de vele rappers die dit jaar gewelddadig aan hun einde kwamen. Bekend van megahits als 'Sad', 'Changes' en 'Look at Me'. Schreef liedjes over depressie, vervreemding, pijnstillers en identiteitscrises.

27 juni - Joe Jackson (89)

Vader van het wereldberoemde muzikale gezin en manager van The Jackson Five en The Jacksons. Stoomde met geweld en vernedering zijn kinderen klaar voor hun sterrenstatus. Tot hij door Michael Jackson werd ontslagen, en de anderen zich ook van hem afkeerden.

26 juni - Klaas Hendrikse (70)

Zeeuwse predikant die in Trouw vertelde dat hij atheïst was. God bestaat alleen in ons mensen, was zijn stelling. Hij schreef de boeken 'Geloven in een God die niet bestaat' en 'God bestaat niet en Jezus is zijn zoon'.

27 juni - Marjan Unger (72)

Kunsthistorica, dol op sieraden die volgens haar een oerkracht symboliseren. Schreef het standaardwerk over het Nederlandse sieraad in de twintigste eeuw en schonk in 2010 een groot deel van haar collectie aan het Rijksmuseum.

JULI

1 juli - Armando (88)

Verbeeldde als beeldend kunstenaar en schrijver de tragiek van de mens, nadat hij in zijn jeugd tijdens de Tweede Wereldoorlog bij Kamp Amersfoort gruwelijke taferelen had gezien. In 2007 verwoestte een brand een groot deel van zijn oeuvre.

3 juli - Robby Müller (78)

Als internationaal vermaard cameraman 'Meester van het Licht'. Hij toverde in zijn 70 films met licht en kleur zoals de Hollandse meesters dat met verf deden. Met 'Paris, Texas' als succesvolste samenwerking met regisseur Wim Wenders, bekroond met de Gouden Palm.

3 juli - Boris Orlov (73)

Vanwege zijn zachtaardigheid was de Rus een geliefde turncoach. Bezorgde Nederland in 2001 met Renske Endel als vicewereldkampioen de eerste belangrijke medaille in de moderne turngeschiedenis.

12 juli - Wibo van de Linde (79)

Groeide in de jaren zeventig als presentator van 'Tros Aktua' uit tot het televisiegezicht van rechts Nederland. Werd daarom verguisd en geprezen. Beroemd werden zijn reportages over het oorlogsverleden van zakenman Pieter Menten.

22 juli - Chiyo Miyako (117)

Werd met 117 jaar en 81 dagen volgens Guinness World Records pas enkele dagen voor haar overlijden officieel erkend als oudste persoon ter wereld.

27 juli - Vladimir Vojnovitsj (85)

Schreef als satiricus en dissident over het 'grootste en zorgvuldigst bewaarde geheim van de Sovjet-Unie', het alledaagse leven van de Sovjetmens. Werd in 1980 het land uitgezet. Zijn bekendste werk: 'De merkwaardige lotgevallen van soldaat Ivan Tsjonkin', een trilogie.

AUGUSTUS

1 augustus - Hannie van Leeuwen (92)

Macht is om te dienen, niet om te heersen, zo luidde de overtuiging van deze oud-verzetsstrijder. Ze was het sociale gezicht van het CDA, 41 jaar actief in meerdere politieke functies.

15 augustus - John Lanting (88)

Koning van de klucht die zijn vak serieus nam. Vergaarde roem met het Theater van de Lach, dat tussen 1971 en 1996 twee miljoen mensen naar de schouwburg lokte en hoge kijkcijfers had.

16 augustus 2018 - Aretha Franklin (76)

Queen of Soul. Haar versie van 'Respect' werd het lijflied van de feministische golf en de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Zong bij de begrafenis van dominee Martin Luther King (1969) en de inauguratie van president Barack Obama (2009).

18 augustus - Kofi Annan (80)

Bedachtzaam, gereserveerd, aristocratisch, charismatisch en beminnelijk diplomaat die als zevende secretaris-generaal van de Verenigde Naties (1997-2006) gold als succesvol hervormer, stimulator en bruggenbouwer.

25 augustus - John McCain (81)

Oorlogsheld en invloedrijk senator die twee keer een verkiezing voor het presidentschap verloor, van George W. Bush en Barack Obama. Verdediger van politiek fatsoen, geminacht door Donald Trump.

SEPTEMBER

6 september - Burt Reynolds (82)

Een van de grote Amerikaanse filmsterren uit de jaren zeventig en tachtig, bekend van rollen in 'Deliverance' en 'Smokey and the Bandit'. Sprak publiek aan met zijn stoere uitstraling.

10 september - Co Westerik (94)

Alledaagse dingen gaf de schilder met opgeblazen details of vanuit ongebruikelijk perspectief een vleugje surrealisme mee. Zijn reproducties van 'Snijden aan gras' (close-up van een vinger met snijwond) werden uit de treinen verwijderd omdat passagiers zich er onbehaaglijk bij voelden.

14 september - Anneke Grönloh (76)

Bracht haar eerste levensjaren door in een Jappenkamp. Werd in de jaren 60 met vier nummer één-hits op rij ('Brandend Zand', 'Paradiso', 'Soerabaja' en 'Cimeroni') boegbeeld van de Indische gemeenschap in Nederland en vierde ook succes elders in Europa en Azië.

28 september - Koos Albers (71)

Laatbloeier die met zijn debuutsingle 'Ik verscheurde je foto' in de voetsporen trad van de Amsterdamse smartlappenzangers Johnny Jordaan en André Hazes. Trad sinds 1987 op in een rolstoel nadat hij bij een auto-ongeluk een dwarslaesie had opgelopen.

OKTOBER

1 oktober - Charles Aznavour (94)

Armeens-Franse tenor die tot in zijn laatste levensjaar de grote zalen bespeelde. Theatraal vertolker van het Franse levenslied, en wereldwijd populair dankzij zijn veeltalige repertoire. Schreef meer dan duizend liedjes en verkocht meer dan honderd miljoen platen.

2 oktober 2018 - Jamal Khashoggi

Saudi-Arabische journalist die verdween na binnenkomst in zijn consulaat in Istanbul. Volgens de Amerikaanse inlichtingendiensten vrijwel zeker vermoord in opdracht van kroonprins Mohammed bin Salman vanwege zijn kritische columns over het regime.

20 oktober - Wim Kok (80)

Als voorzitter van de FNV en premier van twee paarse kabinetten (1994-2002) bracht hij ver van elkaar staande partijen bij elkaar. Dat deed hij met een natuurlijk gezag en de uitstraling van een vanzelfsprekend leiderschap, en de overtuiging dat samenwerking met de tegenstander ook voor de eigen achterban profijtelijk kon zijn.

22 oktober - Gilberto Benetton (77)

Van arm, amper geschoold kind tot multimiljardair als medeoprichter van kledingmerk United Colors of Benetton. Controversieel vanwege reclamecampagnes. Werd als beheerder van de snelwegen rond Genua onverschilligheid verweten na het instorten van de Morandi-brug dit jaar.

NOVEMBER

23 november - Gerard Unger (76)

Letterontwerper met internationale reputatie. Zijn lettertypes waren te lezen in Trouw en USA Today, op ANWB-borden en in het oude telefoonboek. Hij beschouwde zijn letters als perfecte butlers, dienstig en enigszins onzichtbaar.

26 november - Bernardo Bertolucci (77)

Een van de grote regisseurs van de Italiaanse film, die met 'The Last Emperor' negen Oscars won. Zijn meesterwerk 'Last Tango in Paris' maakte hem vanwege een verkrachtingsscène controversieel.

27 november - Manfred de Graaf (79)

Acteur in 'Turks Fruit', 'Dagboek van een herdershond', 'Goede Tijden, Slechte Tijden' en 'Zeg 'ns Aaa'. In zijn contracten stond dat hij niet werkte in de aanloop naar een Elfstedentocht, die hij driemaal reed.

30 november - George H.W. Bush (94)

Leidde als voorzichtige president van de Verenigde Staten (1989-1993) het Westen heelhuids door het slot van de Koude Oorlog. Hij verjoeg Saddam Hussein uit Koeweit, maar verloor een tweede termijn door met een belastingverhoging zijn verkiezingsbelofte te breken.

DECEMBER

4 december - Selma Engel-Wijnberg (96)

Laatste overlevende van nazi-vernietigingskamp Sobibór. Ze vluchtte samen met de Poolse Jood Chaim Engel, die als haar echtgenoot in Nederland niet werd erkend als staatsburger en moest onderduiken. Het echtpaar emigreerde naar Israël en later de VS.

9 december - Aat Veldhoen (84)

Na het uitvallen van zijn rechterhand was de uitdaging als zeventigjarige 'opnieuw de wereld veroveren'. De beeldend kunstenaar wilde liefst een eigen type vrouw scheppen. In onverhulde erotische voorstellingen, maar ook door het tonen van 'gewone' mensen tot in hun aftakeling.

13 december - Michel Karsten (76)

Huisarts die (top)sporters hielp met anabole steroïden om zodoende excessen te voorkomen. Zorgde in 1992 voor opschudding met de verklaring dat hij topschaatsers in zijn praktijk kreeg.

17 december - Penny Marshall (75)

Amerikaanse die in 1988 als eerste vrouwelijke regisseur een film ('Big') produceerde die meer dan 100 miljoen dollar opbracht.