'In Lewis Carroll zie je creativiteit in al haar rijkdom'

"Iemand raadde mij rond mijn achttiende aan 'Alice's Adventures in Wonderland' van Lewis Carroll te lezen. Ik werd daar zo door gegrepen dat ik door de jaren heen alles heb gelezen wat daarover bestaat, ook over Carroll zelf.

De meningen over Carroll en zijn werk lopen uiteen. Sommigen beschouwen hem als een mensenschuwe, eenzame figuur. Kees Fens heeft eens geschreven dat het aardigste aan hem is dat er zo weinig over hem te zeggen valt. Maar ik heb altijd meer in hem gezien dan een 'ongevaarlijke zonderling', zoals Fens hem noemde.

Toen ik lang geleden met het onderzoek voor mijn boek begon, zag ik al snel dat er in Carroll een veelvoud van tegenstrijdige persoonlijkheden leefde, en dat hij intrigerend veelzijdig was. Hij was geestelijke, logicus en wiskundige, en geloofde tegelijk in engelen en geesten; hij was onconventioneel en amoreel in 'Alice', maar ook conservatief. Hij vond het, tegen de victoriaanse zeden in, geen probleem om meisjes en vrouwen in hun eentje bij hem uit te nodigen. Maar hij had uitgesproken conventionele ideeën over hoe ze hun haar moesten dragen of hoe ze zich hoorden uit te drukken.

Zijn belangstelling voor kleine meisjes had precaire kanten, maar hij ging nooit over de schreef. Hij sublimeerde zijn verlangens en gaf daaraan een uitgesproken idealistische, metafysische betekenis - de meisjes vertegenwoordigden voor hem de engelachtige onschuld, ook al fotografeerde hij ze soms in poses die op ons een erotische indruk maken.

Ook Carrolls interesses en ideeën waren wel eens tegenstrijdig. Hij had sympathie voor de evolutietheorie van Charles Darwin, maar was ervan overtuigd dat de wereld door God was geschapen. Hij was verlegen, maar zorgde er wel voor dat hij met beroemdheden om kon gaan. En hoewel hij vele theatervoorstellingen bezocht en aan zijn muren naast vrome schilderijen ook afbeeldingen hingen van vrouwelijke naakten, stond hij 's nachts doodsangsten uit dat hij van zijn geloof zou vallen.

Carrolls vele interesses zie je terug in zijn wonderbaarlijke bibliotheek. Die bestond uit verzameld werk van alle grote schrijvers, vrouwentijdschriften, encyclopedieën, boeken over huwelijkswetten, maar ook studies over engelen, demonen en spiritisme. Zijn werk was net zo divers. Hij tekende en fotografeerde, en publiceerde grensverleggende boeken over wiskunde en logica. Bovendien schreef hij tienduizenden brieven, en pamfletten over uiteenlopende onderwerpen als het Britse kiessysteem en vivisectie, waar hij tegen was.

Naarmate ik meer thuis raakte in zijn leven en werk, werd Fens' opvatting dat er over Carroll weinig te zeggen valt 'raarder en raarder', zoals Alice zegt als ze in het konijnenhol valt. Wat ik in mijn boek daarom naar voren haal, is de ongelooflijke inhoud van Carrolls hoofd. Zo'n veelkantige persoonlijkheid kan verlammend werken, maar ook de geest op scherp zetten en voor grote creativiteit zorgen. Dat laatste zie je bij Carroll in al haar rijkdom. Mijn boek illustreert dat er van iemand als Carroll maar één is en dat je hem niet kunt reduceren tot een ongevaarlijke zonderling. Ik breng een ode aan originaliteit."

Carel Peeters: Het wonderland van Lewis Carroll. De Harmonie, Amsterdam; 271 blz. euro 17,90

undefined