In Kameroen word je na één sms al gestraft als homo

Het West-Afrikaanse Kameroen haalt het nieuws alleen als het nationale team weer eens de Africa Cup wint. Het staat zeker niet bekend als homofoob, die titel gaat in Afrika naar Oeganda en Nigeria. "Maar onze antihomowet is even erg." De Kameroense mensenrechtenadvocaat Alice Nkom (72), vertelt in het stadhuis van Vlaardingen vanuit haar rolstoel - ze is slecht ter been - hoe in haar thuisland 'een hoge stem of een vrouwelijk loopje' een man al het stempel homoseksueel kan opleveren.

"Zelfs het bestellen van een 'vrouwelijk' drankje als Baileys is reden om een man aan te geven als homo", vult haar collega Michel Togué (50) aan.

'Ik hou van jou'

De bekendste zaak is die van Roger Mbede. Hij werd tot 36 maanden voorwaardelijke gevangenschap veroordeeld voor het versturen van een sms naar een man waarin stond: 'Ik hou van jou'. Hij stierf in 2014. "Terwijl volgens de wet alleen seks met hetzelfde geslacht strafbaar is. Maar de politie probeert iets te vinden om je te kunnen vervolgen. Anaal onderzoek, wat niets bewijst, komt veel voor. Wie verdacht wordt van homoseksualiteit is bij voorbaat veroordeeld."

De twee zijn in Vlaardingen om vandaag de Geuzenpenning in ontvangst te nemen voor het verdedigen van de rechten van homo's, lesbiennes, biseksuelen en transpersonen (lhbt'ers). Dat doen ze onder immense dreiging, Togué heeft zijn gezin op een geheime locatie in het buitenland moeten onderbrengen.

Uit jullie verhalen blijkt dat Kameroeners buren en zelfs kinderen die ze verdenken van homoseksualiteit aangeven. Waarom gebeurt dat zo actief?

Togué: "De kerk heeft een enorme invloed op onze samenleving. Nadat de aartsbisschop van de hoofdstad Yaoundé in 2005 homoseksualiteit tot de grootste zonde verklaarde, stegen het aantal aangiftes en het geweld tegen lhbt'ers enorm."

Nkom: "Mensen denken dat het hun goddelijke plicht is om homoseksualiteit te bestrijden. En daarom durven advocaten lhbt'ers niet bij te staan. Ze vrezen dat andere cliënten wegblijven."

Tekst loopt door onder afbeelding

Hoe bestrijden jullie homofobie als die zo diep is verankerd is in de samenleving?

Nkom: "We pakken het puur juridisch aan. De bekendste zaak, die van Roger Mbede, ligt nu bij het hooggerechtshof. Kameroen heeft internationale verdragen over privacy en discriminatie getekend. Wij willen aantonen dat onze antihomowetten daar haaks op staan. Met deze penning gaan we meer aan voorlichting van en bewustzijn onder jongeren doen. De kerk doet niets tegen homovervolging, maar imams in Kameroen hebben extremisme veroordeeld. Hopelijk komt daar iets goeds uit."

Ondertussen woedt er nog een strijd in Kameroen: die tussen de Engelstalige minderheid en de Franstalige machthebbers. Hoewel het land dankzij een koloniale erfenis verplicht is alles tweetalig te publiceren, gebeurt dat steeds minder. Docenten en advocaten kwamen in het geweer. Dat leidde tot hard optreden van de ordetroepen, zo'n tweehonderd arrestaties van activisten en journalisten en een totale internetblokkade. De Engelssprekenden zeggen dat ze worden onderdrukt zodat de overheid controle houdt over hun regio, die vruchtbaar is en rijk aan olie en vis.

U bent beiden Franstalig, snapt u de opstand van de Engelstaligen?

Nkom: "Ja, ze hebben gelijk. Ze worden onderdrukt en de wet wordt niet nageleefd. Wij leven allemaal onder de dictatuur van Paul Biya, die al sinds 1982 president is. Maar de Franstaligen komen niet zo snel in opstand."

Kunnen deze problemen ertoe leiden dat de twee groepen samen de president verdrijven?

Togué: "Dat zou heel mooi zijn, maar er is weinig vertrouwen. De Engelstalige minderheid vindt dat francofoon Kameroen te weinig voor ze is opgekomen en vooral privileges heeft genoten. Terwijl we één gezamenlijke vijand hebben, de dictator. Daar moeten we vanaf."