In Iran schaakt (bijna) iedereen

In het Ghehtarieh-park zitten ze alweer op hun vaste stek: de heren op leeftijd. Ze komen hier al jaren samen in het schaakpaviljoentje. Een simpel bouwwerk is het: van de zijkanten open maar wel voorzien van een dak. Het is koud op deze februaridag, maar er zijn echte schaakbordtafels en thermoskannen vol hete thee. Dat scheelt.

Het schaakspel is natuurlijk slechts een excuus om de deur uit te komen, om onder de mensen te zijn. De mannen lijken zich er nauwelijk bewust van dat in het Espinas Palace hotel in hun stad momenteel het wereldkampioenschap schaken voor vrouwen plaatsvindt. Ze halen hun schouders erover op. Ze hebben het niet echt op dat professionele gedoe - schaken moet wel gezellig blijven, menen ze. En dat is het.

De liefde van Iraniërs voor het schaken - sjatranj genaamd in het Perzisch - zit diep. Sommigen beweren dat de wortels van het spel gelegen zijn in het Perzische rijk, ergens in het huidige India. Anderen wijzen China als bakermat aan. Duidelijk is dat het woord 'schaak' afkomstig is van het Perzische woord Shah (koning).

Het zijn mede daarom ook niet alleen oude, Iraanse mannen die zich over het schaakbord buigen. De denksport is in Iran ook erg populair onder jongeren: jongens en meisjes. Op veel scholen wordt schaakles gegeven en er worden ook talloze wedstrijden georganiseerd. Mocht schaken al een stoffig imago hebben, dan zijn er genoeg modern ingestelde jongeren die dat kunnen ontkrachten.

Neem nou de 18-jarige Dorsa Derakhshani en haar 15-jarige broertje Borna. Vlot ogende en verdienstelijke schakers die in het nationale team spelen. Of speelden, moet ik eigenlijk zeggen. Het hoofd van de Iraanse schaakfederatie, Mehrdad Pahlevanzadeh, maakte deze week bekend dat het tweetal uit het team is gezet en niet meer mag deelnemen aan schaaktoernooien in Iran.

Dorsa en Borna hadden vorige maand namelijk meegedaan aan een schaaktoernooi in Gibraltar. Op persoonlijke titel, dus niet als representanten van Iran. De glamoureuze schaakgrootmeester Dorsa, die tegenwoordig in Spanje studeert en afgaande op verschillende foto's een voorkeur voor felgekleurde, kanten blouses lijkt te hebben, had geen hoofddoek op tijdens het gebeuren, maar gaf haar weelderige haardos volledig de ruimte. Helemaal fout, meenden de Iraanse autoriteiten. Haar broertje, die nog wel in Iran woont, had zich zo mogelijk aan een nog grotere zonde schuldig gemaakt; hij speelde tijdens het internationale toernooi tegen de Israëlische schaker Alexander Huzman.

De islamitische republiek erkent de staat Israël niet. Daarom is het Iraanse sporters streng verboden om tegen Israëlische rivalen te strijden. Er zijn dan ook al heel wat Iraanse atleten geweest die plotseling heel erg ziek werden, of zeer onverwacht geplaagd werden door de meest onwaarschijnlijke blessures wanneer ze moesten spelen tegen iemand uit het vijandige Israël.

Volgens Pahlevanzadeh hebben de twee tieners de nationale belangen van Iran ernstig geschaad. De autoriteiten binnen de schaakwereld bezinnen zich nu op maatregelen die soortgelijke incidenten in de toekomst moeten voorkomen. Dorsa en Borna hebben niet officieel op de schorsing gereageerd, maar hun vader liet op sociale media weten dat zijn 15-jarige zoon niet eens besefte dat hij tegen een Israëliër speelde omdat hij de vlag van het land niet kent. Best aannemelijk, want natuurlijk staat de Israëlische vlag niet afgebeeld in Iraanse schoolboeken.

Zou de reactie van Iran te maken kunnen hebben met irritatie over het feit dat verschillende topschaaksters het wereldkampioenschap schaken in Teheran hebben geboycot vanwege de hoofddoekplicht? De mannen in het paviljoentje zal het een zorg zijn. Zij schenken thee in en spelen nog een potje in hun eigen schaakparadijs waar de zorgen en problemen van de buitenwereld geen toegang vinden.

undefined