Reportage
In het Utrechtse Lombok verdwijnen de rafelranden in een zee van Tesla’s en yuppenfietsen
Op het raam is verkochtsticker geplakt, net als bij woningen elders in Lombok. De huizen in deze wijk vliegen weg. Aan de andere kant zijn berichten over criminaliteit aan de orde van de dag.
Al een paar jaar vertellen makelaars dat de wijk Lombok in Utrecht ontzettend gewild is bij jonge tweeverdieners. De wijk is een voorbeeld van gentrificatie. Het gemiddelde inkomen van de wijkbewoners stijgt rap, net als de huizenprijzen. In zijstraten staan Tesla’s en Veloretti-fietsen tussen voormalige arbeiderswoningen, op de Kanaalstraat kopen de eigenaars olijven bij de Perzische supermarkt, wijn bij de slijter en kaas bij de kaasboer.
Toch heeft de Utrechtse gemeenteraad zorgen over de wijk, vanavond spreekt ze erover. “Ik woon in de wijk en zie het de laatste vijf jaar achteruitgaan”, zegt PvdA-raadslid Bülent Isik, die raadsvragen indiende. VVD, PVV, CDA en Stadsbelang Utrecht vroegen een spoeddebat aan. “De incidenten worden heftiger”, zegt VVD’er Queeny Rajkowski. “De onderwereld wordt sterker in Utrecht en blijkbaar is Lombok een van de wijken waar die naar boven kan komen.”
Ook Isik ziet de twee gezichten van zijn wijk: “Het is een en-enverhaal. De rijkere tweeverdieners vinden de wijk gezellig en dichtbij het centrum en het station. Maar tegelijkertijd neemt de ondermijnende criminaliteit toe. Sinds de sluiting van twee coffeeshops zijn de problemen naar de straat verplaatst.”
Dealer bellen
Tussen het winkelend publiek lopen verslaafden, die zo nu en dan iemand aanschieten met de vraag of de voorbijganger even een dealer kan bellen. Vechtpartijen zijn geen uitzondering. Het gevolg is dat vier op de tien bewoners aangeven zich weleens onveilig te voelen.
De schaduwkant van de wijk bereikte vorige week een dieptepunt. Eerst werd er ’s nachts geschoten op een viswinkel en een restaurant. Een dag later, op Hemelvaartsdag, werd ’s avonds een 44-jarige man doodgeschoten op de Kanaalstraat. Of de incidenten met elkaar te maken hebben, onderzoekt de politie nog. De burgemeester heeft de twee horecazaken vijf weken gesloten.
Barbiers en schoten
Het lijkt een paradox: een wijk die duidelijk sociaal-economisch in de lift zit, maar toch zijn rafelranden niet kwijtraakt.“Zeker in Nederlandse buurten bestaan de rauwe randjes vaak nog lang in opkomende buurten”, zegt sociaal-geograaf Cody Hochstenbach van de Universiteit van Amsterdam. Ook een wijk als het Oude Westen in Rotterdam kent twee gezichten. De wijk met hippe barbiers en ambachtelijke broodzaken is populair bij jonge stellen, maar kwam in december ook in het nieuws vanwege een schietpartij.
“In landen als de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zie je dat een buurt vaak heel snel doorschiet van homogeen arm naar homogeen rijk. In Nederland blijven buurten vaak gemengder, door hoge percentages sociale huurwoningen”, legt Hochstenbach uit. “Het voordeel daarvan is dat de verdringing van groepen uit wijken hier minder speelt dan in die andere landen. Het nadeel is dat het verband tussen gentrificatie en afname van criminaliteit hier waarschijnlijk ook slechts in een afgezwakte variant bestaat.”
Echt onveilig is de wijk niet, volgens Nanda Verkerk. De schoten zijn vermoedelijk drugsgerelateerd en vormen voor de buurtbewoners geen gevaar, schat zij in. Samen met Ton Verhoeven woont de Utrechtse al 35 jaar met veel plezier in de wijk. Toen ze er kwamen wonen, trokken vrienden van buiten de wijk hun wenkbrauw op. “Lombok stond bekend als achterstandswijk”, licht Verhoeven toe.
Dealers
Onveilig voelden ze zich er nooit. Niet in de tijd dat de huizen verloederden, niet toen er tasjesdieven op scooters rondreden en ook niet toen de toestroom van yuppen begon na de renovatie van de wijk. “Ik ben nog steeds nooit bang”, zegt Verkerk. “Maar ik voel me tegenwoordig weleens onprettig. Er hangen meer jongens op straat en als ik overdag langs het water bij de molen fiets en dealers aan het werk zie, dan geeft dat me toch een onaangenaam gevoel.”
Een kant-en-klaaroplossing voor de politici die vanavond een spoeddebat houden, hebben Verkerk en Verhoeven niet.“Het zou goed zijn als we weer meer oog voor elkaar zouden hebben, en plekken om elkaar te ontmoeten. Vroeger had je een buurthuis, zat er een beheerder in de speeltuin en kende iedereen
de wijkagent. Er hingen minder jongens rond”, vertelt Verkerk. Verhoeven knikt: “Als die hangjongeren ergens binnen een biljartje kunnen leggen of een flipperkast hebben, worden ze niet meegezogen in dingen die ze niet willen doen.”
Lees ook:
Groot maakt niet gelukkig, of kan Utrecht het tegendeel bewijzen?
25 World Trade Centers aan kantoorruimte en 100.000 nieuwe inwoners in de komende twintig jaar: Utrecht, het kleinste en beetje provinciale broertje onder de vier grote steden, heeft enorme ambities. Maar blijft het dan wel de gelukkigste grote stad van Nederland?
Nederlandse steden worden drukker, slimmer, rijker - dus ook exclusiever
Wonen in de tien grootste steden van Nederland is in de toekomst niet meer door iedereen te betalen. Hogeropgeleiden en expats verdringen de lageropgeleiden en minima.
