In de zoektocht naar DNA bleek uiteindelijk alles te kloppen

Spectaculair speurwerk in het laboratorium van het Nederlands Forensisch Instituut leidde tot de 'honderd procent match' van het DNA van Jos B. met materiaal op de kleding van de in 1998 om het leven gekomen Nicky Verstappen (11).

B. (55) zit in de Spaanse cel in afwachting van de agenten die hem naar Nederland brengen. Zijn Spaanse advocaat verzocht gisteren tevergeefs hem in vrijheid te stellen om zelf op het vliegtuig te stappen. In Nederland staat de politie klaar om hem te verhoren over de DNA-match, een belangrijk bewijsstuk, zeker als B. niet direct een bekentenis aflegt.

Drie DNA-sporen volgden NFI en justitie om tot de match te komen. Deze week kwam er twijfel over de rechtskracht van dit geheel. De Leidse expert Ton Broeders noemde het in deze krant 'opmerkelijk' dat er DNA bij zit van B. dat verkregen is in een vermissingsonderzoek. Dat DNA zit in een aparte database, die gescheiden moet zijn van het strafonderzoek. Ook rechtspsycholoog Peter van Koppen noemde dit tegenover de NOS een mogelijk probleem. Als het onrechtmatig verkregen is, kan het zijn dat het DNA niet gebruikt mag worden als bewijs. Dan zou B. vrijuit gaan, zegt hij. Alles hangt af van de vraag hoe deze drie sporen in elkaar zitten.

DNA-spoor 1: B. als vermiste

Jos B. staat op de lijst van 1500 mannen die tijdens het overlijden van Nicky Verstappen in de buurt waren of over wie de politie tips heeft ontvangen. Rechercheurs uit het onderzoeksteam benaderen deze mannen persoonlijk en komen eind vorig jaar twee keer langs bij B.. Die blijkt niet thuis. Hij zit in het buitenland, horen de rechercheurs; hij wordt wel weer thuis verwacht.

Dat laatste gebeurt niet. In april dit jaar geeft de familie van B. hem bij de politie op als vermist. Hij blijkt twee maanden daarvoor voor het laatst gepind te hebben, daarna heeft zijn omgeving niets meer van hem gehoord. Voor het laatst is hij gezien in een chalet in de Franse Vogezen. Rechercheurs - niet van het Verstappen-team - beginnen een onderzoek naar de vermissing. Ze krijgen van zijn familie 'persoonlijke spullen' van B. die ze naar het NFI kunnen sturen om er DNA uit te halen. Dat gebeurt vaker bij vermissingszaken.

DNA-spoor 2: B. als verdachte

Bij het andere politieteam, belast met de zaak-Verstappen, heeft Jos B. inmiddels extra aandacht gekregen omdat hij niet bereikbaar is. Ook dit team neemt contact op met de familie van B. en krijgt spullen van de 55-jarige, met de bedoeling ze later naar het NFI te sturen om er DNA-sporen uit veilig te stellen.

DNA-spoor 3: verwantschap

Het Verstappen-team besluit ook, nu B. zelf niet kan worden gevonden, twee verre verwanten van hem te vragen om DNA af te geven.

De match

Het NFI zegt dat het op 8 juni van dit jaar aan de slag gaat met het DNA dat mogelijk toebehoort aan B: de eerste twee sporen. Ze gaan vergeleken worden met het DNA gevonden bij Nicky Verstappen. Dat is in 2008 met nieuwe technieken van de kleding van het slachtoffer gehaald.

De datum waarop het NFI aan het werk moet, is bijzonder: twee dagen voordat de zaak twintig jaar oud is. Dat zou betekenen dat in ieder geval een mogelijke aanklacht 'ontvoering' is verjaard. Er moet razendsnel een spoor worden gevonden om dat te voorkomen.

In opdracht van het Openbaar Ministerie wordt het eerste spoor, uit de vermissingzaak, vergeleken met het DNA op de kleding van de jongen. Wie er op het idee is gekomen om dit vermissings-DNA bij de strafzaak in te zetten, is achteraf nog niet duidelijk. Soms wordt bij ingewikkelde beslissingen de rechter-commissaris (die het handelen van de aanklager toetst) om toestemming gevraagd. Het OM zegt nu desgevraagd dat deze toetsing niet nodig werd geacht.

Op dezelfde dag worden volgens het NFI de spullen binnengebracht door de collega-rechercheurs in het strafonderzoek. Ook hiervan wordt DNA afgenomen en dit tweede DNA-spoor, uit het strafonderzoek, bevestigt de match.

Het NFI zegt dat op deze dag ook wordt gekeken naar het derde spoor, dat van de verwanten. Dat wordt gedaan om te kijken of het DNA dat van de persoonlijke spullen van B. is afgehaald toch niet per ongeluk van degene is die deze spullen overhandigde. En tegelijkertijd om te bevestigen dat het DNA op die spullen paste in de mannelijke familielijn die te vinden was in het DNA van deze verwanten. Een extra bevestiging dat het inderdaad het DNA van B. is dat op de spullen is aangetroffen.

Daarmee is tevens bevestigd dat het inderdaad het DNA van B. is dat matcht met het spoor op de kleding van Verstappen, zo werd vorige week woensdag bekend. Als het tot een rechtszaak komt, is het goed mogelijk dat de advocaat van B. vooral vraagtekens zal zetten bij het tweede spoor, uit het vermissingsonderzoek. Uiteindelijk is het aan de rechter om te bepalen wat als bewijs mag dienen.

Lees ook: Nog zeker vijf hobbels te gaan voordat de ouders van Nicky Verstappen duidelijkheid krijgen

Twintig jaar na dato hopen de nabestaanden van Nicky Verstappen antwoorden op hun vragen te krijgen. Maar er zijn nog zeker vijf hobbels te nemen voor het zover is.