In de schaduw van de Amerikaanse droom

De Pakistaanse donutverkoper die Rahmani in zijn speelfilmdebuut ’Man Push Cart’ (2005) vastlegde in de straten van New York, maakte meteen al een onuitwisbare indruk.

’Chop Shop’ (2007) speelde zich even verderop af, in de New Yorkse buitenwijk Queens waar Bahrani onafgebroken een latino straatkind op de hielen zat terwijl probeerde in zijn levensonderhoud te voorzien.

Voor ’Goodbye Solo’ (2009) ging de 35-jarige regisseur terug naar zijn geboorteplaats in het oosten van de VS (Winston-Salem in North Carolina) om het verhaal te vertellen van een optimistische Senegalese taxichauffeur die zich ontfermt over een van zijn passagiers, een eenzame, oude man die het leven heeft opgegeven.

Het zijn immigranten, afkomstig uit Zuid-Amerika, Azië of Afrika, die in de VS een bestaan proberen op te bouwen, zoals zovelen voor hen. Bahrani – zelf zoon van Iraanse immigranten – weet waarover hij het heeft. In een indringende, naturalistische stijl toont hij mensen in de schaduw van de Amerikaanse droom.

Het zijn zorgvuldig uitgedokterde speelfilms, ogend als documentaires en opgenomen in het drukke verkeer van Manhattan of te midden van het gejaagde gesjacher van een garage in Queens.

Bahrani vraagt wat succes is en waarom we koste wat kost succes nastreven. Niet dat Bahrani’s personages zulke grote dromen hebben. Alejandro, het straatjochie uit ’Chop Shop’ vindt werk en onderdak bij een garagehouder in Queens.

Zijn droom is om samen met zijn zus een snackbar op wielen te openen. Hij rent zich rot voor een tweedehands wagen, maar heeft niet door dat hij bij de koop wordt beduveld. Hij verliest alles waar hij zo lang voor heeft gespaard. Hij is nog te jong om alles in zijn eentje te kunnen.

„Arthur Miller heeft Willy Loman in ’Death of a Salesman’ niet voor niets laten sterven”, vertelt Bahrani in een interview op de dvd. „De redenen van zijn dood zijn door de Amerikaanse samenleving alleen wel genegeerd.” Willy Loman is in Millers toneelstuk uit 1949 een handelsreiziger die geen succes heeft en dat niet onder ogen wil zien.

Solo heeft in ’Goodbye Solo’ een baan als taxichauffeur, maar het is zijn vurige wens om steward te worden in een vliegtuig. Tussen de bedrijven door studeert hij op veiligheidsmaatregelen. Wat te doen bij een noodlanding?

Ondertussen heeft hij het op zich genomen om William te redden, de oude man die zijn appartement en zijn bankrekening heeft opgezegd en binnenkort een enkele reis naar een hoge bergtop wil.

Solo doet er aanvankelijk alles aan om hem op andere gedachten te brengen. Uiteindelijk stelt Bahrani de vraag of het niet van onzelfzuchtige liefde zou getuigen om hem te laten gaan.

Bahrani’s verhalen drijven op existentiële en filosofische kwesties. Nooit op een schreeuwerige manier. Eerder terloops en dat maakt ze zo ijzersterk.

Daarom is het wel jammer dat Bahrani’s korte film ’Plastic Bag’ (2009) niet aan de dvd-box werd toegevoegd. In de korte film volgt Bahrani het leven van een plastic zakje dat afgedankt wordt en op zoek gaat naar zijn verwekker. Het is een prachtige en ontroerende existentiële queeste van een plastic zakje dat praat met de droge stem van de Duitse regisseur Werner Herzog. Het filmpje – waarin Bahrani’s trilogie zo mooi samenvloeit – is te vinden op internet.