'In de dierentuin film ik niet meer'

De Rijswijkse woning van Michael Sanderson (33) ziet eruit als een kantoor. Een grote kast tot aan het plafond is volgestouwd met cameragerei. Tegen de andere wand staat een bureau met meerdere schermen, het zijn bijna de enige spullen in de ruimte. "Wij zitten hier tijdelijk, maar het is te groot. Boven is het helemaal leeg, we hebben gewoon niet genoeg spullen."

Sanderson en zijn vriendin Ana Luisa Santos, beiden cameramensen, zijn zo veel onderweg, dat ze op het moment geen vaste woning hebben. Ook in 2017 ziet het ernaar uit dat ze op en neer zullen pendelen tussen Nederland en de Pyreneeën om daar een documentaire te draaien over gieren.

Hoe kwam de BBC bij u terecht?

"Ik bouw sinds 2008 mijn eigen drones om luchtbeelden te kunnen maken. Nu zijn drones heel normaal, maar toen waren er weinig natuurfilmers die dat hadden. Op een festival probeerde ik een eigen film over slingerapen in Guatemala te verkopen en kwam daar een producer van de BBC tegen. Slingerapen zijn er weinig in natuurseries, omdat ze hoog in boomtoppen leven. Daarom zijn ze moeilijk te filmen. Ze wilden de slingeraap als soort in de nieuwe Planet Earth-productie opnemen.''

Hoeveel van die zelfgebouwde drones zijn er neergestort?

"Ik kan het niet meer tellen. Zeker meer dan tien. Maar de camera blijft meestal heel. Op twee keer na, toen hij in het water crashte. Toen was het wel game over. Het hoort erbij als je ze zelf bouwt. Ik deed dat op een manier die niemand ooit deed, maar natuurlijk gaat dat ook fout."

In 'Planet Earth II', in het derde deel over jungles, zijn de beelden van Sanderson te zien. Slingerapen met prachtige zwart-witgezichtjes die hun jongeren leren apenkooien op tientallen meters boven de grond. "Een op de drie jonge slingerapen haalt het niet naar volwassenheid," vertelt Sir David Attenborough in de voice-over op de BBC. Hoe het op de Nederlandse televisie klinkt, is even afwachten; de EO heeft gekozen voor een Nederlandse verteller. En: "Hierboven is het geen plek voor weekhartigen", terwijl je een slingeraap van de ene naar de andere woudreus ziet springen.

U hing daarnaast. Hoe is dat, om zo hoog te filmen?

"Ik heb voor die slingerapen speciaal leren boomklimmen zonder dat je een heel team nodig hebt om omhoog te komen. Alleen zo kon ik in hun wereldje komen, maar je moet wel in die boom blijven zitten, niet bang zijn als je naar beneden kijkt. Het laat je echt zien hoe onhandig de mens in een boom is. Had ik niet gezekerd gezeten, dan was het over geweest."

Hoe is het begonnen?

"Tijdens mijn studie mediatechniek in Engeland deed ik drie maanden vrijwilligerswerk in de natuur op Madagaskar: maki's tellen. Ik kon ze in mijn vrije tijd filmen. Op zeker ogenblik volgde ik een groep de jungle in. Een van die dieren draaide zich om en keek me recht aan met grote rode ogen. Daar in die jungle zag ik iets wat niemand zag, maar ik kon het ook nog laten zien later omdat ik gedraaid had. Dat was het eerste moment dat ik dacht: dit wil ik."

Waarom koos u voor het filmen van dieren?

"Met dieren heb je maar één kans. Ik ging oefenen in de dierentuin, maar daar wil ik nooit meer heen. Als je dieren in het wild hebt gezien, zie je hoe anders een dierentuin is."

Maar worden dierentuinbeelden niet vaak gebruikt in natuurfilms?

"Zeker. Het wordt vaak gebruikt om shots die je gemist hebt aan te vullen. Al ben ik er geen voorstander van, ik snap wel dat het soms nodig is."

Is het eerder regel dan uitzondering?

"Ik denk het wel. Het is ook moeilijk voor ons, als filmers van wilde beesten. De concurrentie is groot, omdat veel producties tamme of getrainde dieren gebruiken. Getrainde of tamme dieren komen veel dichterbij."

Waaraan zie je dat het niet in de natuur gedraaid is?

"Je kan het ook goed zien als dieren een buikje hebben. Wilde dieren zijn slank, hebben zelfs vaak honger. En je kan het aan het soort dier zien. Lynxen en wolven zijn vrijwel nooit in het wild gefilmd. Beide diersoorten zijn veel te schuw om zo dichtbij mensen te komen.

"Nachtscènes die niet met een infraroodcamera gedraaid zijn, zijn vrijwel allemaal gedraaid in een studio vanwege het licht. Je kan trouwens ook in het veld een mini-studio maken. Dat heb ik wel eens met het filmen van insecten gedaan. Dan gebruikten we een verlengsnoer. We hebben ook wel eens een generator meegenomen voor de lampen."

Hoe zit dat bij de BBC?

"De BBC ligt zo onder een vergrootglas, dus ik denk dat ze er zorgvuldig mee omgaan. Maar ze huren ook veel individuen in, dus ik weet niet in hoeverre ze het kunnen controleren. Het gebruik van extreem trucwerk is wel heel stom, want uiteindelijk komt het altijd uit."

Filmtrucs

De BBC kwam verschillende keren in opspraak om het gebruik van filmtrucs in natuurseries. Zo bleek een spectaculaire vulkaanuitbarsting voor de serie 'Patagonia - Earth's Secret Paradise' een mix te zijn van twee verschillende opnames (de bliksem in de aswolk bleek erin geplakt). In 'Frozen Planet' werd de geboorte van een ijsbeertje gefilmd, niet op de Noordpool maar in een Duitse dierentuin. Over dat laatste merkte Attenborough, ook in die serie de verteller, op dat het niet te doen is een geboorte van een ijsbeer in het wild te draaien.

Waar lopen de grenzen van wat je vast kan leggen?

"Eigenlijk het meeste onder de grond is niet in het wild te draaien. Veel macro-shots - dus van heel dichtbij - zijn ook vaak elders gemaakt dan waar je verwacht. Veel insectenwerk bijvoorbeeld is in een studio gedraaid."

Schep je zo geen onrealistisch beeld van de natuur?

"Als je nu naar een gebied gaat dat je in een natuurdocumentaire gezien hebt, dan ziet het er niet net zo uit als op televisie, nee. Maar dat is ook het hele ding met natuurdocumentaires: je filmt vanuit het perspectief van het dier. Dan heb je een idee van hoe ze leven. Bij die grote series, Planet Earth I en II, is het heel moeilijk om de werkelijkheid te zien. Het is niet allemaal zo rooskleurig."

Kunt u een voorbeeld noemen?

"Ik filmde een tijdje geleden berberapen in Marokko voor de Japanse televisie. Dat ziet er heel mooi uit, maar ik heb ook een scène gefilmd waarin je een berberaapje over een omgezaagde cederboom ziet lopen. Dat aapje weet niet dat een van haar slaapplekjes is omgehakt. Op tv zal je dat niet snel terugzien.

"In Planet Earth II zegt David Attenborough er iets over aan het eind. Het is voor het eerst dat de BBC dat doet bij zo'n grote productie, al maken ze voor een veel kleiner publiek wel veel conservation films, over behoud van de natuur. Naar mijn mening is dat goed, maar ze laten niet de problemen en de verkleining van die habitats zien. En hoe weinig er van die beesten zijn, terwijl dat ook de realiteit is."

Morgen, 20.20 uur op NPO 1. Sanderson's beelden zitten in aflevering 3: Jungles.

undefined