In Colombia weet niemand meer hoe het nu verder moet

Colombia wees in een volksraadpleging het historische vredesakkoord met de guerrillabeweging Farc af. De meerderheid bedroeg slechts tienden van procenten, maar de gevolgen zijn dramatisch. De uitslag is bindend.

Duizenden guerrillero's blijven bewapend, wetsvoorstellen voor amnestie en landhervorming moeten in de ijskast, evenals procedures voor de waarheidscommissie en het vredestribunaal. Colombia is nu het enige land waar de strijdende partijen vrede willen en de bevolking dwarsligt.

"Ik geef me niet over en ga verder voor vrede", reageerde een geschokte president Juan Manuel Santos, die de geschiedenis had willen ingaan als de man die Colombia van zijn oorlog afhielp. Zijn positie is uiterst zwak geworden. Na zich vier jaar te hebben geconcentreerd op de gesprekstafel in Havana beloofde hij zijn volk joviaal een plebisciet, maar hij verzuimde campagne te voeren.

Terwijl de aartsconservatieve ex-president Alvaro Uribe, de luidruchtige gangmaker van de tegenstem, al jaren op de besprekingen inbeukt, liet Santos zich in slaap sussen door al te optimistische opiniepeilingen.

Vorige week nog werd het akkoord, dat een einde moet maken aan 52 jaar geweld, met veel ceremonie ondertekend en bewierookt. Een week later weet niemand meer hoe het verder moet. Barst het geweld nu weer los? Gaat de Farc weer aanvallen uitvoeren? Wat gaat de president doen? En vooral: hoe nu verder met het gehavende vredesakkoord zelf?

Volgens juristen rest Santos niets anders dan opnieuw te gaan praten met de Farc en terug te komen met nieuwe afspraken. Die hoeven niet opnieuw langs het volk: goedkeuring door het congres volstaat. Sociale deelakkoorden, zoals compensatie aan slachtoffers en investeringen op het platteland, kunnen blijven staan.

Het zijn de juridische afspraken die op weerstand stuiten. Vooral de stedelijke tegenstemmers vinden dat de guerrillero's te makkelijk wegkomen met hun misdaden en te vanzelfsprekend mee kunnen draaien in de politiek. Uribe liet weten dat ook de vervolging van tafel moet van burgers die verdacht worden van misdaden of het financieren daarvan. Tijdens zijn regeerperiode werden duizenden burgers standrechtelijk geëxecuteerd.

De wil om verder te gaan blijft overeind. Santos beloofde de wapenstilstand te handhaven en Farcleider Timoleón Jimenez liet weten dat de Farc nog altijd vrede wil "en alleen het woord wil gebruiken als wapen".

Nog voor Santos zijn onderhandelaars terug naar Cuba kon sturen, moest hij een nieuwe tegenvaller verwerken toen zijn chef missie Humberto de la Calle zijn ontslag aanbood. "De vrede is niet verslagen", zei hij erbij. "Dit is een moment van eenheid." Oppositieleider Uribe deed ook een handreiking: "Laten we met de regering gaan werken om dit akkoord te hervormen."

"Als een schip zinkt, moet de kapitein zeggen hoe eruit te komen", zei een tv-commentator, maar de vraag is hoe. De onderhandelingsruimte is minimaal. De guerrilla wil niet terug de bergen in, maar dat altijd nog liever dan een eventuele gevangenisstraf. Ook het recht op deelname in de politiek zullen zij niet opgeven.

De tijd begint te dringen. In 2018 zijn verkiezingen en met elke maand praten heeft Santos er een minder om de uitvoering van een aangepast akkoord in de steigers te zetten.

undefined