'Ik snap Winnie wel'

Les 1

Kies zelf je vrienden uit

"Ik was een gevoelig meisje. Huilde snel, was vlug geraakt. Kinderen hoefden maar een onaardige opmerking te maken en daar kwamen de tranen al. Of als de meester tegen me schreeuwde in de klas. 'Krokodillentraan', noemde hij mij, maar het waren geen krokodillentranen, het was echt verdriet. 'Je moet wat harder worden', zei mijn moeder. 'Je hoeft niet met iedereen bevriend te zijn. Kies de mensen uit met wie jíj om wilt gaan.'

Ik ben een heel hartelijk iemand. Ik hou snel van mensen en wil graag het goede zien. Maar niet iedereen die bevriend met je wil zijn, is even lief of oprecht, en soms heb je geen zin in die vriendschap. Als ik dat merk, denk ik aan de woorden van mijn moeder."

Les 2

Als je echt van me houdt, ruim dan op

"Anders dan mijn eigen ouders, ben ik heel fysiek met mijn dochters, een geef ze ook veel complimenten. Inmiddels zijn ze het huis uit, maar toen ze klein waren zei ik vaak dat ik van ze hield en dat ik ze zo mooi en leuk vond. 'Wij houden ook van jou mama', zeiden ze dan. Maar soms kwam ik thuis na een dag hard werken en bleek dat ze hun kamer niet hadden opgeruimd zoals afgesproken, of de keuken was een puinhoop. Dan zei ik: 'Je kunt wel zeggen dat je van me houdt, maar laat het dan ook merken.'

In de musicalwereld is het normaal dat je elkaar voor de première toi toi-tjes geeft. Een kleinigheidje of cadeautje dat je zelf in elkaar knutselt, dat brengt dan geluk. Voor de musical 'Hairspray' had ik meer dan dertig kleine busjes haarlak gekocht, daar zou ik dan een foto op plakken en een tekst opschrijven.

Na de laatste try-out kwam ik om half twee 's nachts thuis en moest ik die dingen nog maken. Ik was doodop, maar dacht: kom op, get yourself together. Ik zag de busjes haarlak niet, liep naar mijn slaapkamer en daar lagen ze, al helemaal klaar en beplakt. Ze vormden de woorden I love you. Hadden mijn dochters gedaan."

Les 3

Vraag om een goed salaris. Niemand doet het voor je.

"Voordat ik in de musicalwereld belandde, werkte ik bij financiële dienstverlener American Express bij de telefonische klantenservice. Het was tijd voor een evaluatiegesprek. Ik wist dat ik minder verdiende dan mijn collega's en wilde het aanhangig maken. Maar ik had een heel pittige manager en ik durfde het niet. 'Ik weet niet hoe ik het moet vragen!', zei ik tegen een collega. Ze pakte me vast en keek me doordringend aan. 'Jij gaat voor jezelf opkomen, want niemand anders doet het voor je. Jij gaat daar zitten, rechtop, met een open houding en je gaat zeggen hoeveel jij wilt verdienen en waarom. Je werkt net zo goed en hard als wij.' Het werkte: haar woorden pas ik nu toe bij elke auditie en elk zakelijk of confronterend gesprek dat ik moet voeren. Ik bedenk van te voren wat ik waard ben en onder welke voorwaarden ik wil werken, want ik verdien het."

Les 4

Volg het advies dat je anderen geeft

"Tegen vriendinnen weet ik het altijd goed te vertellen. Stop met die foute vent! Als hij nu nog niet weet wat hij wil, gaat hij nooit voor je kiezen. Wijze woorden. In tijden dat ik het zelf moeilijk heb denk ik : wat zou ik mezelf adviseren? Inmiddels ben ik alweer vier jaar gelukkig getrouwd, maar voor die tijd trof ik ook wel eens een verkeerde. En dan merk je dat het niet altijd makkelijk is te luisteren naar welk advies dan ook. Helaas kunnen we onze emoties niet zomaar uitschakelen, waardoor het moeilijker wordt het advies dat je aan anderen zou geven, zelf op te volgen. Als je dat wel kunt, zul je op vele gebieden succesvol zijn."

Les 5

Je dient de wereld niet door jezelf klein te houden

"Het gedicht waar deze zin uit komt en dat ik bij me draag, wordt altijd toegeschreven aan Nelson Mandela, omdat hij het zo krachtig uitsprak bij zijn inauguratietoespraak in 1994, maar het is eigenlijk van schrijver/activist Marianne Williamson. We hebben de neiging onszelf kleiner te maken, zodat anderen zich niet vervelend voelen. Maar waarom zou je dat doen? We zijn bestemd om te stralen, zoals kinderen dat kunnen. Als je je eigen licht laat schijnen, geef je anderen ook ruimte om dat te doen.

Ik denk aan die tekst als ik auditie doe. Er is een periode geweest dat ik mij in dit vak bescheiden opstelde omdat ik niet zangtechnisch- of theatergeschoold was. Ik was gospelzangeres en belandde via een auditieoproep in de krant voor de musical 'Fame' bij Joop van den Ende. Omdat het daarna heel snel goed ging met mij, kreeg ik te maken met jaloezie van collega's. Aanvankelijk nam ik een verontschuldigende houding aan, zo van: ja, ik weet ook niet waarom ze mij gevraagd hebben. Maar nu niet langer, ik weet wat ik kan. Zoals Williamson het zegt: 'Your playing small does not serve the world.'

Bij de eerste dag van de repetities van 'The Lion King' kregen wij het script uitgereikt en werd toevallig aan mij gevraagd dit gedicht hardop voor te lezen. Ik kende het by heart. En zo droeg ik het ook voor."

Les 6

Durf de kust uit het oog te verliezen

"Toen ik auditie deed voor de rol van Miss Sherman in 'Fame', zeiden mensen: nog niet je baan opgeven hoor, de musicalwereld is zo onzeker. Ik dacht juist het tegendeel: als ik die rol krijg, verbrand ik alle schepen achter me. Ik gaf mijn baan op bij American Express, schreef me in bij verschillende casting- en modellenbureaus en het balletje ging rollen. Je moet je aandacht niet laten versnipperen. Je bereikt alleen je doel als je andere dingen daarvoor durft op te geven.

Zo ben ik ook in relaties. Toen mijn man me na anderhalf jaar samen te zijn ten huwelijk vroeg, twijfelde ik geen moment, al had ik wel een zorg. Ik was tien jaar single geweest en onafhankelijk. Ik had alleen voor mijn dochters gezorgd en dat ging goed. In relaties ben ik heel zorgzaam en toegewijd, ik geef alles. Ik was bang mijn kracht te verliezen, maar mijn man zei: 'Ik wil je precies zoals je bent. Ik val juist op je zelfstandigheid.' We zijn nu vier jaar getrouwd en onze relatie is heel mooi in balans. Ik ben alle dingen blijven doen die maakten wie ik was, ik zie mijn vrienden met dezelfde regelmaat en geniet ook intens van een avond samen."

Les 7

Als je vernederd wordt, kun je verharden

"Ik speel de rol van Winnie in de musical 'Amandla! Mandela'. Wat een intrigerende vrouw. Ik heb ook de documentaire 'Winnie Mandela, Black Saint or Sinner' gezien, ze heeft zoveel goeds gedaan! Ik zie haar als dé persoon die de naam Mandela groot heeft gehouden. Zij heeft de strijd tegen apartheid doorgezet. Goed, ze is erin doorgeslagen, maar ik vraag me af wat ik had gedaan als ik op straat gearresteerd zou worden, om niets, in het bijzijn van mijn kleine kinderen. Als ik keer op keer in de cel was gegooid, zonder proces en zonder dat ik wist wie er voor mijn kinderen zorgde.

Ik ben lief, leuk en aardig, maar ook trots. Ik werd eens aangehouden door de politie toen ik bij het achteruit inparkeren mijn gordel losdeed. Die politievrouw stond ernaar te kijken en vond het nodig mij te bekeuren. 'U rijdt zonder gordel', zei ze. Dat vond ik zo onrechtvaardig en ik werd zo boos dat ik me met moeite in kon houden. Winnie is in de gevangenis vernederd, getreiterd en gemarteld. Het verbaast mij niet dat zij daar hard en radicaal van werd. Daarmee wil ik niet goedpraten wat ze allemaal heeft gedaan, maar ik begrijp het wel."

Les 8

Ontvlucht de Sinterklaastijd

"Ik voel me in Nederland nooit gediscrimineerd, alleen in de periode rond Sinterklaas. Dan kijken mensen opeens anders naar me en worden er grapjes gemaakt. Vorig jaar was ik met mijn man Hans in een stadion. Terwijl we naar onze plaatsen liepen, passeerden we een paar mannen. Een van die mannen keek mij aan en riep: 'Hé jongens!

Zwarte Piet is er ook!' Daarna moesten ze keihard lachen met z'n allen.

Op het moment dat die man dat zei, was ik te flabbergasted om te reageren, maar ik vond het verschrikkelijk en voelde een ontzettende boosheid in me opkomen. Toen ik aan Hans vertelde wat er was gebeurd, wilde hij er meteen naartoe, maar ik zei: 'Laat maar, komt wel.' En verdomd: later die avond kwamen we ze tegen in ons stamcafé. Ik ging naar die man toe en zei: 'Hé, noemde jij mij net Zwarte Piet? Dat zijn geen leuke grappen. Nooit meer doen.' Mensen hebben niet door wat ze zeggen.

Onlangs zei een familielid nog: 'Ah, Joanne, wat vind jij nou van die hele Zwarte Piet-discussie? Onzin toch?' Ik zei: 'Waarom denk jij dat Hans en ik elk jaar in december naar Curaçao gaan?'

Les 9

Onthoud waar je vandaan komt

"Een paar van mijn Surinaamse vrienden noemen mij een bounty: wit van binnen, bruin van buiten. Ik ben geboren in Paramaribo. Mijn vader kon een goede baan in Nederland krijgen en op mijn derde zijn we verhuisd naar Purmerend. Wij waren de enige zwarte mensen in de buurt en werden met open armen ontvangen. Een van de buurvrouwen had een rondgang langs alle huizen gehouden om kleding op te halen, en zo liep ik rond in de jurken van meisjes die mijn vriendinnen zouden worden. Ik ben opgegroeid als een echte Amsterdamse, had ook een zwaar accent.

Toen we op mijn twaalfde terugverhuisden naar Paramaribo omdat mijn ouders Suriname misten en mijn vader daar weer een goede baan kon krijgen, kon ik moeilijk aarden. Alles was anders. De taal, de spelletjes, hoe mensen met elkaar omgingen. Wel leerde ik bepaalde eigenschappen van me plaatsen. Dat uitbundige, theatrale en gastvrije is typisch Surinaams.

Na anderhalf jaar gingen we terug naar Nederland. In Suriname heb ik mezelf teruggevonden. Ik ben een trotse zwarte vrouw. Ik ben een Nederlandse Surinaamse."

undefined

Joanne Telesford

Joanne Telesford (15 april 1965) werd geboren in Paramaribo in een gezin met twee oudere broers. Ze kwam op haar derde naar Nederland. Na de middelbare school ging ze bij financiële dienstverlener American Express werken. Nadat ze in 1998 als gospelzangeres auditie had gedaan voor de rol van Miss Sherman in 'Fame' rolde ze het musicalvak in. Ze speelde hoofdrollen in onder andere 'Tarzan', 'Hairspray', 'Daddy Cool' en 'The Lion King'. Ze acteerde in diverse soapseries als 'GTST' en doet als stem-actrice veel nasynchronisatie van tekenfilms en games.

Telesford is Winnie Mandela in de musical 'Amandla! Mandela' (t/m 21 mei in het DeLaMar Theater in Amsterdam), naast Kenneth Herdigein die Nelson Mandela speelt. Joanne is getrouwd en heeft twee dochters van 28 en 25 en twee stiefdochters van 24 en 21.

undefined