'Ik ga altijd de pijn aan'

Les 1

Je grootste droom zit verscholen achter je diepste angst

"Mijn grootste angst is alleen zijn. Omdat dan alle ellende van vroeger naar boven komt. Daarom was ik altijd buiten, rende ik van de ene afspraak naar de andere, als een losgeslagen ADHD'er. Zodra ik op de bank zat, wham, vloog mijn leven me aan.

Deze roman dwong me stil te zitten en mijn angsten onder ogen te komen. Het was niet de bedoeling dat er autobiografische elementen in zouden zitten, maar uiteindelijk schreef het verhaal mij, niet andersom. In de roman speelt een liefdesverhaal tussen twee vrouwen, een verhaal dat ik als zestienjarige als een film voor ogen had, terwijl ik in therapie zat om hetero te worden. Ik kom uit een streng protestants gezin en was doodsbang dat mijn ouders zouden vinden wat ik schreef, dus vluchtte ik weg voor het verhaal. Het had een lange rijpingsperiode nodig.

Op mijn negentiende ben ik toch getrouwd. Twee jaar later las ik tijdens een vakantie in Italië met mijn schoonfamilie 'De alchemie van het verlangen', een erotische Indiase roman, een vertelling binnen een vertelling, dit was de vorm waar ik naar zocht. Ik wilde ook zo kunnen schrijven, maar realiseerde me dat het nooit zou lukken zolang ik aan zelfcensuur deed. En ik dacht: ik ga mezelf toestaan alles te denken en te voelen, want als ik echte literatuur wil schrijven, is dat nodig. Het moment dat ik die deuren openzette in mijn hoofd, kwam alles in beweging. Ik stormde naar buiten, rende de Italiaanse berg op waar een klein kapelletje stond en ik heb daar keihard staan joelen en schreeuwen. Alles kwam in een keer vrij. Binnen zes weken had ik een affaire met een vrouw. Tijdens het schrijven bleef ik nieuwe ontdekkingen doen. Zo komt in het verhaal een priester voor met vrouwelijke trekjes. Ik probeerde hem mannelijker te maken, wat niet lukte en op een dag realiseerde ik me: hij is niet zomaar een man. Gevolgd door: en ik geen vrouw."

Les 2

Religie beknelt, waar geloof bevrijdt

"In mijn boek komt de kerk er soms ongenadig vanaf. Niet met haat, want ik heb haar lief. Maar ik ageer tegen georganiseerde religie vanuit de liefde die ik heb voor God en mijn verontwaardiging en woede over hoe mensen met God aan de haal gaan.

De twee vrouwelijke hoofdpersonen van mijn roman zijn Zetá, de knappe wereldreizigster, en een psycholoog. Zetá heeft in alle opzichten een moeilijker, zwaarder en ongelukkiger leven gehad dan de psycholoog, maar ze heeft ondanks haar zwervend bestaan een veerkracht, een vertrouwen en optimisme, waar het de psycholoog totaal aan ontbreekt. Voor mij zijn het ongeluk en de eenzaamheid van de psycholoog metaforen voor de hedendaagse seculiere samenleving. We weten helemaal niet meer wie we zijn en waar we voor staan. We hebben het over vluchtelingen, maar eigenlijk zijn we allemaal op de vlucht voor iets of iemand. Misschien nog het meest voor onszelf.

Mijn geloof in God brengt me thuis bij mezelf. Zonder God was ik niet in transitie van vrouw naar man gegaan. Het is een langdurig en ingewikkeld proces en niemand staat erbij te juichen. De meest positieve reactie was: 'Weet je het wel zeker, ik zie het niet aan je.' De ergste reactie was: 'Je gaat naar de hel, je bent jezelf aan het verminken, je bent psychisch gestoord.'

Hoe dichter ik bij God kom, hoe dichter ook bij mijn gevoel, mijn kern, mijn schepping. De meeste kerken daarentegen sluiten nog steeds uit en maken zich schuldig aan moralisme - zoals deze hele samenleving trouwens. Dat is het gebrek van de mens om Gods eindeloze diversiteit en creativiteit te kunnen erkennen en accepteren."

Les 3

Geef nooit op

"Toen ik met dit boek begon, zeiden veel mensen: dit wordt niks, jij bent geen schrijver. Ik herinner me een sinterklaasgedicht van vijf, zes pagina's lang waarin mijn droom schrijver te worden keihard op de hak werd genomen. Dan ben je zeventien en is er alvast voor je besloten dat het niet gaat lukken. Ik heb jarenlang afwijzingsbrieven gekregen van uitgeverijen, of hoorde niets. En als ik een contract kreeg, bleek dat ze een heel ander boek voor ogen hadden en liep de samenwerking spaak.

Er zijn periodes geweest waarin alles vast zat. Ik leed aan een posttraumatisch stresssyndroom en had suïcidale trekken. Als ik een raam zag, wilde ik eruit springen. Ik deed het niet, omdat iets in mij hoop hield. Een breekpunt was de zomer van 2014. Vrienden vroegen mij 's avonds bij een kampvuur: 'Monique, wat zijn jouw dromen eigenlijk?' Ik had ze niet. Ik wist letterlijk niks. Het enige wat ik kon zeggen was: 'Dat ik ooit misschien gelukkig zal zijn.'

Afgelopen jaar stond mijn transitie stil. Het VU medisch centrum deed moeilijk, mijn relatie klapte, ik had eindelijk een uitgever gevonden die honderd procent begreep wat ik wilde, maar mijn oude uitgever wilde de rechten niet opgeven en ik dacht dat mijn boek er nooit zou komen. En ik had financiële problemen. Niks ging goed en dat was niet een week zo, maar maanden. In maart ben ik met mijn laatste geld naar Marokko gegaan en ik ben in mijn hotel vijf keer per dag met die gebedsoproepen mee gaan bidden om God te danken. Ik stond zelfs te klappen. 'Dank U wel dat mijn boek komt, dank U wel dat U mij liefde gaat geven, dank U wel dat ik man mag zijn, dat ik dat ben.' En binnen een maand was alles opgelost.

Op 3 mei kreeg ik de rechten van mijn boek terug, zodat ik het bij die nieuwe uitgeverij kon onderbrengen. Ik kreeg vijf klussen tegelijk en een enorme belastingteruggave. Mijn lief kwam bij me terug, voor heel even, maar op dat moment was het nodig. En ik kreeg van de psycholoog te horen: ik ben ervan overtuigd, je mag in transitie. In één dag, bam."

Les 4

Je bent je verleden niet

"Wat je in je jeugd ook meemaakt, uiteindelijk kies je er zelf voor om te zeggen: ik laat me definiëren door mijn verleden, of ik definieer mij naar de toekomst. Natuurlijk heb ik veel begrip voor iemand die tien jaar door haar vader is misbruikt, maar waarom is het ene incestslachtoffer nu hulpverlener en ligt de ander met een spuit in haar arm in de goot? Ik geloof niet dat de ene mens krachtiger is dan de ander, wél dat de ene mens zichzelf bewuster onder ogen komt dan de ander. Ga de pijn aan, zodat er heling kan plaatsvinden, maar maak je verleden nooit tot je identiteit.

Mijn ouders kunnen me niet alsnog geven wat ik vroeger heb gemist, de kinderen die mij hebben gepest, hebben me gepest, en dat is een trauma. Geen vrienden hebben op de middelbare school was een gebrek in mijn ontwikkeling. Ik was mezelf niet. Ik was niet de zoon van mijn vader, ik kon geen jongensvrienden hebben, ik had geen normale meisjesvriendschappen, meisjes vonden me raar. Want ik was geen meisje. Het is een gemis dat ik voel en de enige oplossing die ik heb is zelfliefde: mijn eigen vader, moeder, zus, broer, vriend, vriendin en partner zijn. Dat betekent een hoop soloseks, maar ook daar word je goed in. Haha. Dit is de testosteron hè? Ik wijt al mijn ongepaste uitspraken aan de hormonen."

Les 5

Smoor de liefde niet

"Als kind kon ik de opera Carmen al meezingen, ik was er gek op. Liefde is een rebelse vogel die je kunt vangen noch temmen. Als ik aan mijn roman dacht, hoorde ik die meeslepende muziek altijd op de achtergrond. Het hele boek is een navertelling van Carmen geworden, onbewust. Zelf kom ik uit een problematische relatie met een moslimmeisje dat bizar veel op Zetá lijkt. In alles. Uiterlijk, karakter, gedrag. Al schreef ik het acht jaar geleden toen ik haar nog niet kende. Een vrije vogel, prachtig om naar te kijken, maar als je haar in een kooi stopt, wordt ze doodongelukkig en houdt ze op met zingen. En sterft ze, niet zij maar de liefde.

Ik vind het een prachtig gegeven dat de liefde komt en gaat en dat je er helemaal geen controle over hebt, maar het is zo pijnlijk. Ik ben het te vaak tegengekomen. Ik ben zo op zoek naar familie, naar het vormen van een eigen familie, dat ik te snel ga. Ik kan niet doseren, waardoor ik de liefde smoor. Je moet samen kunnen vliegen, in zo'n mooie liefdesdans boven het water en dan een nestje bouwen."

Les 6

Kinderen zijn afhankelijker van hun ouders dan andersom

"In mijn familie bestaan vastomlijnde ideeën over hoe een meisje hoort te zijn en hoe ze zich moet gedragen en daarin pas ik niet. Als mensen alleen houden van het beeld dat ze van je hebben, schampt die liefde langs je hart en komt niet binnen. Ik ben opgehouden me schuldig te voelen dat ik niet voldoe aan hun beeld. Ik heb met mijn directe familie nu geen contact meer. Dat betekent ook dat ik mijn taak als oudste kleindochter niet meer kan volbrengen.

Ik ben half Egyptisch en in de Egyptische cultuur zorgt de oudste kleindochter voor oma, van vaderskant. Dat ben ik. Zo ben ik opgevoed en ik zou het dolgraag doen want er is geen thuiszorg in Egypte en ze kan geen potje meer openmaken, maar ik mag niet meer bij haar komen van mijn ooms. Omdat mijn oma in Cairo woont is het sowieso niet haalbaar om er dag en nacht te zijn, maar een paar keer per jaar drie weken zou fijn zijn. De laatste keer dat ik er was heb ik vogeltjes voor haar gekocht.

Ze is een vrouw van het platteland en miste de dieren. Ze zat daar alleen in dat huis en niemand had bedacht dat het misschien wel stil zou zijn. Ik kocht twee vogeltjes op de markt, in een kooitje, sleepte ze de hele dag in de bloedhitte met me mee. Die vogels waren zo in shock geraakt, ze hebben drie dagen geen geluid gemaakt. Mijn oma was helemaal verdrietig, toen begonnen ze voorzichtig te fluiten. Nu heeft ze die beestjes om tegen te praten. Mijn oma weet niet eens dat ik in transitie ben. Mijn stem is al erg gezakt, over een paar maanden heb ik een baardje, hoe moet ik bij haar aankloppen? Ze gaat echt niet opendoen voor een vreemde jongen. Toch zal ik het zo moeten doen. Je kunt zoiets niet over de telefoon zeggen, dat snapt ze niet, en een brief schrijven kan ook niet. Het is een analfabete vrouw uit het oude Egypte die kan lezen noch schrijven."

Les 7

Mannen kunnen niet huilen

"Twee maanden geleden ben ik begonnen met testosteroninjecties. Ik ben veel rustiger in mijn hoofd, onrustiger in mijn lijf. Ik heb een heel andere emotionele regulering. Ik word sneller boos dan dat er tranen komen. Ik kan niet eens meer huilen, tenzij ik heel teder word benaderd door een vrouw, en dan nog moet het eruit gemasseerd worden. Als man kun je letterlijk minder goed bij je emoties. Je voelt wel dat gekrab aan je hart, maar je kunt de stap ernaartoe niet zetten. Dat frustreert. Ik schaam me nu zelfs als ik huil.

Waar ik heel blij mee ben, is dat ik nu veel gespierder en sterker ben, moet je eens kijken wat een spierballen, zonder trainen! Voel maar. Ik merk ook dat ik veel bronstiger ben, ik wist natuurlijk dat mijn libido hoger zou worden, en dat is het, maar wat ik niet wist is dat ik veel gevoeliger zou worden voor visuele stimulansen. Geen lesbienne wordt wild van blote borsten. Het is mooi, tuurlijk, je valt op vrouwen, maar je wordt niet per se opgewonden van het beeld van borsten. Nu wel. Nu denk ik bij een open decolleté: vrouw, bedek je, ik kan er niet mee omgaan!"

undefined

Mounir Samuel

Schrijver Mounir Samuel (1989) groeide op als Mounira (roepnaam: Monique) in Amersfoort in een streng-protestants gezin met een Egyptische vader en een Nederlandse moeder. Na de studie politicologie is hij gaan schrijven voor De Correspondent, Trouw, NRC Handelsblad en de Groene Amsterdammer. Samuel werd tijdens de Arabische Lente bekend als vaste tafelgast bij 'Pauw & Witteman' en deed als Monique nog een buikdans op tafel. Hij schreef negen boeken. Voor zijn reisverhalen en reportages won hij de Dick Scherpenzeel Aanmoedigingsprijs voor grootste journalistieke talent (2012) en de Lira Correspondent Prijs voor jonge correspondenten (2015). 'Liefde is een rebelse vogel' (uitgeverij Jurgen Maas, euro 19,95) is zijn romandebuut.

undefined