'Ik ben blij met elk muntje dat ik vind'

Dat ook studenten mogen meehelpen met de berging van de Rooswijk is een mooie kans voor Robert de Hoop (32), student Maritieme Archeologie aan de Universiteit van Southern Denmark. "Ik heb vanuit mijn studie al eens meegeholpen bij een opgraving, maar het bergen van een VOC-schip is natuurlijk echt een jongensdroom."

Bovendien brengt deze berging extra uitdagingen met zich mee. "Op de plek waar het schip ligt, is het zicht soms maar een halve meter. Dat betekent dat je je eigen handen niet kunt zien."

Ook Merijn Gombert (28), student archeologie aan Saxion Hoge- school in Deventer, mag waarschijnlijk mee naar Engeland. Hij heeft ervaring met duiken en archeologie, maar opgravingen onder water heeft hij nog nooit gedaan.

"Het zou een heel leerzame ervaring zijn. Ook spannend: ik ben gewend om in tweetallen te duiken. Hier duik je in principe alleen en zo diep onder water heb je weinig overzicht."

Wat de studenten hopen aan te treffen? De Hoop heeft vooral interesse in het schip zelf. "In de tijd dat het werd gebouwd, was er een tekort aan hout. De VOC heeft toen nieuwe bouwtechnieken ontwikkeld. Ik hoop dat we meer leren over de constructie." Gombert stelt weinig eisen: "Ik ben blij met ieder muntje dat ik vind."

undefined

Een wrak om nog jaren lol van te hebben

Een bril, tabaksdoos of medicijnkist: Diederik Wildeman hoopt vooral op persoonlijke bezittingen. "We kunnen nog veel leren over hoe mensen toen leefden", zegt de conservator van Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam enthousiast. "Ieder schip is een tijdcapsule."

VOC-schepen vervoerden niet alleen handelswaar, maar ook allerlei zaken die nodig waren om de kolonie in stand te houden, zegt Wildeman. "De Hollandia had een zetsel voor een drukpers aan boord, de Batavia zelfs een complete bakstenen poort. Je kunt het zo gek niet bedenken."

Dat De Rooswijk al een dag na de uitreis vanaf Texel in de golven verdween, maakt het project extra interessant: er waren heel veel spullen aan boord. Het schip komt bovendien uit de latere VOC-periode, waardoor veel zaken beter gedocumenteerd zijn dan in het begin, zegt Wildeman. "De kans is groot dat we de complete bemanning kunnen achterhalen."

Alle 350 bemanningsleden kwamen om het leven toen het schip in 1740 verging bij de zandbank Goodwin Sands bij Kent. Het wrak werd ruim twintig jaar geleden al ontdekt door een schatduiker, maar omdat het bedreigd wordt door stroming en verschuiving van zandlagen zetten Nederland en Engeland nu vaart achter het archeologische onderzoek. Vanaf 1 juli gaat een team van archeologen en studenten het wrak in kaart brengen en spullen aan boord veiligstellen, laat het ministerie van OCW gisteren weten.

Het is de eerste keer dat een bijna 300 jaar oud scheepswrak uit de VOC-tijd zo uitgebreid in kaart wordt gebracht. "We gaan drie maanden heel intensief aan de slag met een team van dertig à veertig man", zegt maritiem archeoloog Martijn Manders, die het onderzoek leidt namens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. "Dat komt bijna nooit voor. Vroeger werden VOC-wrakken alleen geborgen vanwege het geldelijke gewin. Nu is nieuwsgierigheid de drijfveer."

Volgens Manders is er veel kenniswinst te halen. "Archeologische bronnen zijn de enige objectieve bronnen die we hebben. We willen weten wat voor soort schip het is en hoe het is gebouwd. En er is veel zilver aan boord. We zijn al een tijdje bezig met onderzoek naar zilverhandel in de achttiende eeuw. We hopen uit te vinden waar de kisten zijn opgeslagen en of het gaat om smokkelwaar of officieel geld. Met die kleine puzzelstukjes kunnen we samen een plaatje maken. Het is ontzettend spannend."

Het onderzoeksproject is niet alleen bedoeld om kennis te vergaren, maar ook als educatieproject voor jonge onderzoekers. Het is een combinatie van gegevens verzamelen, opleiden en internationale samenwerking, zegt Manders. Dat geeft er extra waarde aan. "Ik denk dat we hier nog jaren plezier van hebben."

undefined