'IJzeren Rinus' stopt waar het had moeten beginnen

De man die als eerste Nederlander een Europa Cup I omhoog mocht houden, in 1970 als aanvoerder van Feyenoord dat in Milaan in de finale Celtic uit Glasgow versloeg, kijkt bij voorkeur naar zijn kleinzoon die speelt bij ASV De Dijk, een clubje uit Amsterdam-Noord.

Auteur Harry Walstra spreekt de noeste verdediger uit het roemruchte verleden van het Nederlandse voetbal op die tribune kort over zijn loopbaan als spijkerharde voetballer en als trainer met veel pieken en dalen. Het gesprek vormt het besluit van bijna 300 pagina's over het leven van 'IJzeren Rinus', in 1970 en 1975 verkozen tot Nederlands voetballer van het jaar.

Het boek, dat erg goed ter hand ligt, begint bij het begin in 1942 en kent daardoor een conservatieve start. Daarna volgen de eerste schreden van Israel op het voetbalveld, het profcontract bij DWS en de transfer naar Feyenoord. Na 75 pagina's heeft Israel de Europa Cup I al gewonnen en de wereldbeker.

Helaas weten we nog weinig van Israel zelf. Harry Walstra heeft netjes de archieven doorgeploegd van onder meer weekblad Voetbal International, Trouw en een aantal regionale kranten, maar tot veel meer dan een opsomming komt Walstra nooit. De bij elkaar gezochte citaten maken er nog geen smeuïg geheel van.

Natuurlijk zijn zeer aardige anekdotes te vinden, daarvoor heeft Israel genoeg omzwervingen gemaakt, voornamelijk als trainer. Hij kwam onder meer terecht in het Midden-Oosten, Griekenland, Ghana en Roemenië. In 1991 laat hij zich, getroffen door heimwee, door zijn Roemeense privé-chauffeur rondjes rijden door Boekarest, wat hem alleen maar droeviger maakt. Gelukkig kikkert hij een beetje op als twee Nederlandse truckers hem meenemen naar een kroeg in de desolate hoofdstad die nog maar net is verlost van de communistische dictatuur van de Ceausescu's.

Grootste bezwaar van Walstra's opzet is helaas dat hij nergens ruimte maakt voor voortschrijdend inzicht of een onderhoudende terugblik op Israels levenswandel. Het zou aardig zijn Israel nu te horen praten over die Roemeense episode.

Het heeft er veel schijn van dat het onderwerp van het boek niet ontzettend veel behoefte voelde intensief mee te werken aan het idee van Walstra.

Ook Walstra's karige schrijfstijl helpt de lezer niet erg vooruit. Als de auteur een paar oud-spelers interviewt en die gesprekken in aparte hoofdstukken presenteert komen die mannen nauwelijks tot leven en nergens vertonen ze menselijke trekken. Er is een totaal gebrek aan sfeer. Walstra noteert netjes de uitspraken achter elkaar van Ron Jans, Wim Jansen, Pascal Jansen en Gertjan Verbeek.

Slechts eenmaal is er die broodnodige contemplatie. Op de tribune van ASV De Dijk zegt Israel in de laatste zinnen van het boek dat hij 'niet enthousiast' is over zijn loopbaan als trainer. Hij had er meer van verwacht.

"Ik ben nogal cynisch", zegt Israel. "En in de loop der jaren heb ik wel begrepen dat veel spelers daar niet echt enthousiast over waren (...) Ik heb de fout gemaakt iedereen over een kam te scheren. Dat zou ik nu anders doen."

Het slot van het boek had het startpunt moeten zijn van deze teleurstellende biografie van een van Nederlands beste verdedigers.